Bách phân vị là gì? Tại sao phải áp dụng trong tuyển sinh đại học?

Thứ tư, 23/07/2025 08:43 (GMT+7)

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố bách phân vị các tổ hợp truyền thống kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025. Vậy bách phân vị là gì?

Bách phân vị là gì? Tại sao phải áp dụng bách phân vị? - Ảnh 1.

Thí sinh thi tốt nghiệp THPT 2025 tại điểm thi Trường THPT Lắk (huyện Lắk, Đắk Lắk) - Ảnh: TRUNG TÂN

Bách phân vị là gì?

Phương pháp bách phân vị (Percentile Equating) là cách chia dữ liệu thành 100 phần bằng nhau, giúp chúng ta hiểu vị trí tương đối của một giá trị trong tập dữ liệu.

Bách phân vị thứ k (ký hiệu là Pₖ, với k từ 1 đến 99) là một giá trị mà tại đó k% số liệu nhỏ hơn hoặc bằng nó, và (100 – k)% số liệu lớn hơn hoặc bằng nó.

Hiểu một cách đơn giản, bách phân vị sẽ giúp bạn biết mình đang đứng ở đâu trong một nhóm đông người, bằng cách chia nhóm đó thành 100 phần bằng nhau.

Ví dụ: Lớp bạn có 100 người, bạn được thông báo điểm thi của mình nằm ở bách phân vị thứ 90 (P90). 

Điều này nghĩa là có 90 người trong lớp có điểm thấp hơn hoặc bằng bạn. Và bạn nằm trong top 10% điểm cao nhất lớp.

Bách phân vị là gì? Tại sao phải áp dụng bách phân vị? - Ảnh 2.

Ví dụ về bách phân vị

Bách phân vị có ý nghĩa gì?

Khi áp dụng vào kỳ thi tốt nghiệp THPT, phương pháp bách phân vị sẽ chuyển đổi điểm thi thành phân vị, tức là xếp điểm của một thí sinh vào một phân vị cụ thể, theo phân phối điểm thi.

Bách phân vị giúp thí sinh biết mình đang ở đâu

Trong một kỳ thi có hơn 1 triệu thí sinh, ngoài việc biết mình được bao nhiêu điểm, bạn còn muốn biết điểm của mình cao hơn bao nhiêu thí sinh. 

Quy trình tính bách phân vị sẽ được thực hiện như sau:

Bước 1: Thu thập điểm của tất cả thí sinh. Ví dụ, môn Toán có 1 triệu thí sinh dự thi.

Bước 2: Sắp xếp tất cả điểm của 1 triệu thí sinh từ thấp đến cao. Ví dụ:

- Có 100.000 bạn đạt từ 0-3 điểm

- Có 500.000 bạn đạt từ 4-6 điểm

- Có 300.000 bạn đạt từ 6-8 điểm

- Có 100.000 bạn đạt từ 8-10 điểm

Bước 3: Chuyển điểm thi thành phân vị (percentile)

Giả sử bạn được 8 điểm, và chỉ có 100.000 thí sinh đạt từ 8 trở lên, nghĩa là: điểm của bạn cao hơn 900.000 thí sinh, bạn nằm ở bách phân vị thứ 90 (P90). 

Với kết quả này, bạn có thể tính toán chính xác hơn trong việc đặt nguyện vọng, xét học bổng...

Bách phân vị đảm bảo tính công bằng

Theo phân tích của Tổ chuyên gia tư vấn kỹ thuật (thành lập theo Quyết định số 1104/QĐ-BGDĐT), phương pháp này được khuyến nghị sử dụng trong trường hợp quy đổi điểm giữa các bài thi.

Điều này nhằm đảm bảo thứ hạng thí sinh, tính công bằng, minh bạch và ổn định theo các đợt thi, các năm tuyển sinh.

Bách phân vị là gì? Tại sao phải áp dụng bách phân vị? - Ảnh 3.

Ví dụ đơn giản để hiểu rõ ý nghĩa của bách phân vị

Nếu chỉ nhìn vào điểm, bạn ở năm A sẽ giỏi hơn bạn ở năm B. Nhưng nếu chuyển sang bách phân vị, bạn sẽ biết mình đứng ở đâu trong toàn bộ thí sinh, không quan tâm đề dễ hay khó.

Ví dụ:

- Bạn ở P90 của năm A --> cao hơn 90% thí sinh cùng thi trong năm A.

- Bạn cũng ở P90 của năm B --> cao hơn 90% thí sinh cùng thi năm B.

Dù điểm số có khác nhau nhưng năng lực tương đương vì thứ hạng trong nhóm là như nhau.

Thí sinh không nên lo lắng!

Thạc sĩ Lê Phan Quốc (thành viên hội đồng tuyển sinh Trường đại học Sư phạm TP.HCM) lý giải cụ thể về việc áp dụng bách phân vị vào tuyển sinh 2025.

Thực chất, bách phân vị là cơ sở để các trường dựa vào đó thực hiện việc quy đổi điểm tương đương giữa các phương thức, tổ hợp xét tuyển.

Căn cứ vào kết quả tuyển sinh những năm trước, đối sánh kết quả học tập và bách phân vị do Bộ cung cấp, các trường sẽ cân nhắc mức điểm đầu vào phù hợp cho năm nay.

Ví dụ, ngành A tuyển sinh nhiều tổ hợp. Tổ hợp A00 lấy 25 điểm, tổ hợp A01 có thể lấy cao hơn hoặc thấp hơn nhưng cùng vị trí phân vị, miễn sao đảm bảo chất lượng đầu vào cho trường.

Thầy Quốc hiểu nhiều thí sinh lo lắng vì khái niệm này khá mới mẻ trong tuyển sinh. "Việc học tập 4 năm phải có sự gặp nhau giữa 2 bên. Các em phải xét tuyển vào ngành phù hợp với năng lực. Các trường phải tuyển thí sinh đảm bảo chất lượng phù hợp với chuẩn đầu vào. Có như thế việc học tập, đào tạo mới phát huy hiệu quả tối đa.

Thực chất những năm trước, vẫn có thí sinh trúng tuyển vào ngành đăng ký nhưng không thể theo nổi trong 4 năm" - thầy phân tích.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra 3 loại khung quy đổi điểm tương đương:

Khung quy đổi giữa các loại điểm thi

Khung quy đổi đưa ra các khoảng điểm của các bài thi riêng (APT, HSA, TSA..) và khoảng điểm các tổ hợp môn thi tốt nghiệp THPT, trên cơ sở phân tích kết quả thi của những thí sinh có cả điểm bài thi riêng và điểm tổ hợp môn thi tốt nghiệp tương ứng của năm 2025.

Các khoảng điểm được xếp tương ứng với top 0,5%, 1%, 3%, 5%, 10%...

Bách phân vị là gì? Tại sao phải áp dụng bách phân vị vào xét tuyển đại học? - Ảnh 3.

Khung quy đổi điểm trúng tuyển theo các bài thi riêng về điểm trúng tuyển theo điểm thi tốt nghiệp THPT - ẢNH CHỤP MÀN HÌNH

Trên cơ sở các số liệu này, điểm trúng tuyển và ngưỡng đầu vào của từng ngành, nhóm ngành cụ thể sẽ được quy đổi tuyến tính trong từng khoảng điểm.

Ví dụ, điểm trúng tuyển theo tổ hợp A00 (T_A00) nằm trong khoảng A2 - A3 sẽ được quy đổi tương đương sang điểm trúng tuyển theo điểm thi HSA (T_HSA) theo công thức:

T_HSA = HSA3 + (T_A00 – A3) × (HSA2 – HSA3) / (A2 – A3)

Khung quy đổi giữa các tổ hợp sử dụng điểm thi tốt nghiệp THPT

Việc xác định mức chênh lệch điểm trúng tuyển giữa các tổ hợp thông dụng sẽ dựa trên đối sánh phổ điểm do Bộ công bố theo từng khoảng điểm trúng tuyển.

Khung quy đổi điểm trúng tuyển từ kết quả học tập THPT (điểm học bạ)

Điểm học bạ ở THPT không phản ánh kết quả đánh giá trên một thang đánh giá thống nhất toàn quốc. Vì vậy việc xây dựng một khung quy đổi chung không có ý nghĩa.

Tuy nhiên, Bộ sẽ công bố các số liệu thống kê về tương quan giữa điểm các môn thi tốt nghiệp THPT với điểm trung bình các môn học ở THPT.

Trên cơ sở đó, các cơ sở đào tạo xác định quy tắc quy đổi tương đương điểm trúng tuyển, ngưỡng đầu vào.

Bài viết có sự tư vấn và hiệu đính từ Thạc sĩ Lê Phan Quốc (thành viên hội đồng tuyển sinh Trường đại học Sư phạm TP.HCM).


Bình luận (0)
thông tin tài khoản
Được quan tâm nhất Mới nhất Tặng sao cho thành viên

    Đáp án: