Dị ứng - 1001 chuyện

Dị ứng làm lố

Hiểu nôm na, dị ứng là phản ứng kịch liệt có phần hơi lố của hệ miễn dịch chống lại tác nhân xâm nhập. Sự “lố” này, nhẹ thì gây chút phiền toái lên cơ thể, nặng thì phải đến phòng cấp cứu.

Những tác nhân gây dị ứng gọi là dị ứng nguyên. Chúng là bất kì chất gì, từ vô cơ đến hữu cơ, nhưng tập trung vào thức ăn nhất là hải sản, mĩ phẩm, phấn hoa, lông thú, thuốc men, nọc độc côn trùng...

Đừng coi thường dị ứng

Tùy vị trí tiếp xúc, tính chất, liều lượng và cơ địa nạn nhân mà triệu chứng dị ứng khác nhau. Nhẹ thì hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mắt, mẩn ngứa, mụn nước, viêm da, nôn mửa. Nặng thì khó thở, hen suyễn, sưng nề, suy tạng, tử vong...
Hậu quả nghiêm trọng nhất của dị ứng là sốc phản vệ. Sốc khiến nhiều cơ quan tổn thương, có thể dẫn đến tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời. Sốc thường xảy ra với thuốc men (kháng sinh, gây mê, vắc-xin...), nọc độc (côn trùng, rắn rết...)...

Vì đâu nên nỗi?

Hiện chưa có lí giải vì sao cơ thể lại nổi giận quá mức trước kẻ lạ như thế và vì sao người này bị, người khác lại không. Một số dấu chứng gián tiếp như dị ứng thường di truyền, tức bố mẹ dị ứng thì con cái cũng chịu chung số phận. Người ta còn nghi do hồi bé bị nhiễm virus, lạm dụng kháng sinh, sinh non....

Kiểm tra dị ứng

Dị ứng có hành tung khó lường khiến việc nhận mặt sớm dị ứng khá khó khăn, nhưng có một giải pháp thời thế là kiểm tra thử: dùng trước lượng nhỏ tác nhân, thường là trên da, nếu có biến thì ngay lập tức “bỏ của chạy lấy người”. Chủ ý dùng liều nhỏ nên phản ứng nếu có cũng chỉ cỡ “kiến cắn” vô hại. Việc thử trước từng cứu nhiều người khỏi những nguy hiểm từ mĩ phẩm, thức ăn, hay giữ được tính mạng từ thuốc tiêm, thuốc gây mê, gây tê...

Dị ứng và ngứa - đôi bạn thân thiết

Dị ứng và ngứa thường “song kiếm hợp bích” nhưng nếu đánh đồng dị ứng với ngứa là sai. Ngứa thường “song ca” với dị ứng trong những ca dị ứng nguyên tiếp xúc qua da, còn lại các ca khác thậm chí không ngứa mà là đau nổ đom đóm.

Dị ứng do… gan?

Nhiều người hay đánh đồng giữa dị ứng và bệnh về gan. Nổi mẩn, ngứa ngáy chút là đổ cho gan nóng,
gan bệnh. Thật ra, gan chỉ tham dự rất ít vào đường đi nước bước của dị ứng. Lắm người “gan hùm” vẫn dị ứng tưng bừng và ngược lại. Kiểu chẩn đoán đại như thế có thể gây ra hậu quả đáng tiếc “đau một đằng chữa một nẻo”, không chỉ mất công sức, tiền bạc mà có khi hại sức khỏe nặng nề.

Đối phó với dị ứng

Xử lí dị ứng, việc cần làm ngay là loại bỏ dị ứng nguyên rồi tính tiếp. Sưng vều mặt mũi vì dị ứng kem thoa mà teen không chịu tẩy rửa thì thuốc tiên cũng không khỏi. Thuốc trị dị ứng nhắm vào mục tiêu giảm triệu chứng, xử lí tổn thương, phổ biến là kháng histamin, corticoid... Nếu nhẹ có thể xử trí dị ứng tại nhà. Nếu nắm rõ chính xác danh tính kẻ gây rối thì việc điều trị sẽ mĩ mãn hơn là trị mò.

Kết lại

- Dị ứng có thể xảy ra với bất kì ai, bất kì chất gì.

- Đa phần dị ứng nhẹ nhưng đôi khi nguy hiểm chết người.

- Cách đề phòng dễ làm là test thử lượng nhỏ.

- Nếu có cơ địa dị ứng nên báo trước cho nhân viên y tế trước khi dùng thuốc, nhổ răng, phẫu thuật...

- Teen bệnh hen suyễn, từng bị sốc, cần phải đặt dị ứng vào diện nguy hiểm hàng đầu.

Bác sĩ ĐỖ MINH TUẤN

Test nhanh mĨ phẩm dị ứng trên da

1- Lấy một ít mĩ phẩm ra vật đựng như đĩa ăn.

2- Thoa một lượng nhỏ mĩ phẩm lên cổ tay hoặc phần khuỷu tay.

3- Giữ nguyên khoảng 24 đến 48 giờ và chờ kết quả xem có các dấu hiệu dị ứng không?

Phòng xa với mĩ phẩm

- Chọn mua mĩ phẩm quen dùng, không nên mua theo giới thiệu của ai đó.

- Chọn nhãn hàng uy tín, đừng ham rẻ, cẩn thận hàng “nhà làm”, kem trộn...

- Ưu tiên chọn mĩ phẩm có nguồn gốc tự nhiên, chất thành phần nghe quen dễ an tâm hơn là những cái tên lạ hoắc.

- Bảo quản không tốt cũng là tác nhân thúc đẩy dị ứng do biến chất mĩ phẩm. Chú ý nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, không đặt gần cửa sổ, nhà tắm.

- Vệ sinh dụng cụ phụ trợ như cọ, mút, chì...