Giáo viên nói gì về đề thi tốt nghiệp THPT 2025 môn ngữ văn?

1. Đề thi giữ tính ổn định và kế thừa định hướng đổi mới

Cấu trúc đề gồm hai phần quen thuộc: Đọc hiểu (4 điểm) và Làm văn (6 điểm), đúng định hướng kiểm tra năng lực đọc - viết theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đề thi tiếp tục kế thừa tinh thần từ các đề tham khảo trước, giúp học sinh dễ nhận diện dạng đề và cách làm bài.

2. Đề thi có tính tích hợp, nhân văn và thời sự

Ngữ liệu Đọc hiểu là truyện ngắn Những vùng trời khác nhau của Nguyễn Minh Châu - cây bút tiêu biểu của văn học thời kỳ đổi mới. Truyện viết về chiến tranh nhưng không bi tráng mà nhẹ nhàng, cảm động, thể hiện sự gắn bó giữa những con người từ các vùng quê khác nhau vì Tổ quốc.

Qua đó, đề khơi gợi tình yêu nước, tình người, ý thức đoàn kết dân tộc, đặc biệt phù hợp trong bối cảnh đất nước có nhiều thay đổi, như việc sáp nhập địa phương.

3. Câu hỏi đọc hiểu phân hóa rõ, đánh giá năng lực học sinh

Các câu hỏi được thiết kế tăng dần độ khó, từ nhận biết ngôi kể, chi tiết trong văn bản, phân tích biện pháp tu từ, đến vai trò chi tiết và so sánh hai ngữ liệu. Đây là dạng câu hỏi quen thuộc, học sinh có thể làm tốt nếu nắm chắc kiến thức và luyện tập thường xuyên.

4. Phần Viết liên kết với Đọc hiểu, giàu tính giáo dục và thời sự

Câu 1 yêu cầu viết đoạn văn cảm nhận về tình cảm của nhân vật Lê dành cho Sơn - biểu hiện của tình đồng chí, tình người trong chiến tranh. Câu hỏi quen thuộc, dễ khơi gợi cảm xúc.

Câu 2 yêu cầu viết bài nghị luận xã hội về câu: "Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc" - một đề tài thời sự, gần gũi, gợi mở tinh thần yêu nước, đoàn kết. Việc chuyển từ văn bản truyện sang thông điệp xã hội thể hiện rõ tính tích hợp của chương trình mới. Đề mở, cho phép học sinh tư duy đa chiều, sáng tạo, kết hợp giữa trải nghiệm thực tế và kiến thức xã hội.

Nhận xét chung

Đây là đề thi "nóng hổi" tính thời sự, tích hợp cao và nhân văn, đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực người học. Từ lựa chọn văn bản đến thiết kế câu hỏi cho thấy sự chuyển động tích cực trong tư duy ra đề, đồng thời giữ được sự ổn định, bền vững của môn ngữ văn.

Một đề thi cân bằng giữa đổi mới và chuẩn hóa, giữa trí tuệ và cảm xúc, giữa truyền thống và hiện đại.

ThS. Phan Quan Thông (tổ trưởng chuyên môn tổ ngữ văn Trường THPT Hùng Vương, quận 5, TP.HCM)

Sát thực tiễn, phân hóa cao, đánh giá được cả năng lực lẫn phẩm chất

Đề thi tốt nghiệp THPT năm 2025 gắn bó mật thiết với hiện tình đất nước, vừa gắn với truyền thống hào hùng thiêng liêng vừa gợi ra tinh thần tiến vào kỉ nguyên mới, hòa nhập trách nhiệm cá nhân trong những bước chuyển mình tích cực của dân tộc.

Không chỉ đảm bảo mục tiêu đánh giá năng lực, đề thi đã góp phần hoàn thành tốt yêu cầu đánh giá kết quả hình thành và phát triển phẩm chất, vốn là một thế mạnh và cũng là một yêu cầu tất yếu đặt ra với môn ngữ văn. Hơn thế, tính phân hóa của đề thi rất tốt, hoàn toàn đáp ứng yêu cầu sử dụng kết quả để xét tuyển vào đại học, cao đẳng.

Phần Đọc hiểu: Lựa chọn ngữ liệu đáp ứng yêu cầu chương trình

Kết quả lựa chọn ngữ liệu rất tốt, đáp ứng được các tiêu chí mà chương trình ngữ văn 2018 đã nêu. Đặc biệt, chủ đề, giá trị nội dung của ngữ liệu đã thực sự trở thành một chất liệu tốt nếu học sinh biết cách khai thác hiệu quả cho phần nghị luận xã hội.

Hệ thống câu hỏi đọc hiểu đề cập đến các yếu tố như ngôi kể, chi tiết tiêu biểu, nội dung chủ đề và một số nét đặc sắc nghệ thuật làm rõ cho nội dung chủ đề đã đáp ứng rất tốt yêu cầu cần đạt về kỹ năng đọc thể loại truyện ngắn của chương trình ngữ văn 2018.

Các câu hỏi đảm bảo được phân bố theo các mức nhận thức, có tính liên kết cao. Sự xuất hiện câu hỏi thứ 5 đã giúp đề thi phần nào đáp ứng yêu cầu so sánh văn bản văn học - vốn là một kiểu bài văn nghị luận phổ biến ở lớp 12. Đây cũng là một gợi ý quan trọng để giáo viên và học sinh có định hướng ôn tập trong tương lai.

Phần Viết: Đề cập vấn đề mang tính thời sự cao

Vấn đề nghị luận của phần viết đoạn văn học đưa ra yêu cầu gắn với một biểu hiện cụ thể của thế giới tình cảm, cảm xúc trong nhân vật, vừa giúp người đọc hiểu rõ hơn về nhân vật, vừa xác đáng với yêu cầu triển khai đoạn văn (tập trung vào 1 vấn đề).

Nếu học sinh tinh ý sẽ nhận ra những bằng chứng cần thiết cho phần viết đoạn đã được gợi ý từ các câu hỏi đọc hiểu ở trên. Đó chính là tinh thần nhân văn của người ra đề dành cho học sinh năm đầu tiên thi theo chương trình mới.

Vấn đề "vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc" là một chủ đề tuy không mới nhưng mang tính thời sự rất cao. Tuy việc xác định các luận điểm trung tâm và luận điểm mở rộng hơi khó nhưng nếu biết bám sát vào nội dung ngữ liệu, tận dụng tốt phần trả lời của câu hỏi đọc hiểu số 5, học sinh vẫn có thể đáp ứng cơ bản yêu cầu đề.

Quan trọng nhất, các em phải nhận ra vấn đề mà yêu cầu nghị luận đã đặt ra và khiến mình phải suy nghĩ thật sâu, thật nhiều về thông điệp: không có sự phân biệt giữa quê hương và Tổ quốc, không có sự phân cách giữa vùng đất quê hương và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, không có sự phân biệt giữa tình yêu quê hương và lòng yêu nước.

ThS. Nguyễn Phước Bảo Khôi (giảng viên Khoa Ngữ văn, Trường đại học Sư phạm TP.HCM)