Tản văn Mực Tím: Hương Tết chợ quê

Gần Tết, tiết trời chuyển xuân, nắng lung linh dịu nhẹ nhảy nhót bên hàng rào hoa thắm tươi, đôi cánh én chao nghiêng báo hiệu mùa xuân đang về, tôi bỗng thấy lòng rộn ràng, nôn nao như đứa trẻ muốn đi chợ quê ngày sắp Tết.

Nhà ngoại tôi nơi xã Hiệp Mỹ Tây nhỏ bé thuộc huyện Cầu Ngang tỉnh Trà Vinh. Thuở nhỏ, tôi thích lắm những ngày cận Tết được theo ngoại đi chợ. Khác hẳn với những ngôi chợ ở Sài Gòn lúc nào cũng có thể đến được, chợ quê nhóm từ bốn giờ sáng đến khoảng tám giờ là tan.

Những ngày cận Tết, chợ tan trễ hơn nhưng muốn thưởng thức không khí Tết thì phải rọi đèn pin soi đường đi từ rất sớm, qua mấy chiếc cầu cây lắt lẻo, nước chảy ào ào dưới chân, thưởng thức cơn gió trong lành quyện hương hoa đồng cỏ nội vương vương vị phù sa nồng nàn để cảm nhận sự giao hòa của đất trời và con người với mùa xuân.

Ngoại tôi có nuôi nhiều vuông tôm, cá kèo... Ngày cận Tết, nước lớn mênh mông, những chiếc xà ngom thu hoạch đầy cá kèo, tép bạc đất, bạc thẻ... ngoại và tôi phải đi từ bốn giờ sáng để mang tôm, cá cân bán cho thương lái, xong là tôi được tung tăng cùng chợ quê ngày Tết. Bao nhiêu năm vẫn thế, nhưng tôi cứ mê mẩn những gian hàng quen thuộc.

Vừa qua khỏi cầu Ô Lắc, tôi đã nghe mùi hoa vạn thọ ngào ngạt thơm, với tôi đây là hương Tết. Dù có những loại hoa khác nhưng vạn thọ luôn chiếm ưu thế. Vạn thọ là hoa Tết của xóm làng quê ngoại tôi. Nhà nào cũng có những chậu vạn thọ chưng trước thềm, có người còn trồng đầy cả vạt sân, hương đượm cùng nắng gió mùa xuân, sắc màu tươi sáng, rực rỡ của hoa đã khoác lên vùng quê chiếc áo mới giản dị, mộc mạc nhưng gần gũi, yêu thương. Ngoại nói: “Hoa vạn thọ rất ý nghĩa trong mùa xuân, tượng trưng sự trường thọ và sum họp, đủ đầy”.

Nối tiếp hoa là những vựa dưa hấu được chất cao thành đống sau khi chuyển từ dưới ghe lên ở bến sông ngay đầu cầu Ô Lắc, những chiếc xe lôi đạp chở dập dìu hoa và dưa. Nhiều chủng loại, kiểu dáng của dưa hấu được bày bán, dưa ăn và dưa chưng Tết. Những trái mẫu được bổ đôi, đỏ giòn để trên đống dưa hấp dẫn và tạo lòng tin cho người mua. Người Việt thường chưng dưa hấu trong ngày Tết, bên cạnh việc trang trí còn có ý nghĩa về cầu tài lộc, may mắn, thịnh vượng cho gia đình. Ngoại tôi nói: “Dưa chưng phải chọn quả tròn to, vỏ xanh mướt, tươi bóng. Sự may mắn tràn đầy được thể hiện ở sắc đỏ của ruột dưa, sắc xanh tươi của vỏ thể hiện niềm vui, hạnh phúc luôn hiện hữu, vị ngọt giòn thanh mát là hương vị tình cảm của gia đình”.

Không khí mùa xuân đặc biệt nổi bật ở chợ quê là gian hàng bán tranh Tết. Gọi gian hàng nhưng chỉ là chiếc chiếu trải trên nền đất, vài sợi dây sào treo xung quanh những bức tranh dân gian với nhiều hình ảnh, màu sắc hồn hậu. Tranh Tết là món ăn tinh thần quen thuộc trong mỗi gia đình của người dân nơi đây. Những bức tranh nhỏ được treo trên sợi dây sào, bay bay theo gió. Tranh bản giấy to thì xếp chồng lên nhau bày khắp mặt chiếu. Mọi người xúm xít chọn lựa, tiếng trầm trồ khen ngợi, tiếng góp ý bình luận đan xen thành một không gian sôi động. Ngoại cũng dẫn tôi ghé vào chọn mấy bức tranh xuân.

Dù Tết đến nhà nào ở quê cũng tự làm mứt dừa, mứt gừng, bánh phồng, kẹo chuối... nhưng gian hàng bán bánh mứt Tết vẫn rất đông, nhất là những giỏ quà xinh xắn, đầy đủ bánh mứt, rượu trà... gói kèm cùng nhau. Bà con mua làm quà tặng hoặc chưng bàn thờ. Rồi các loại mứt khó làm như mứt bí, me, mãng cầu, bánh kẹo... cũng được chọn mua, tôi rất thích mứt bí quê ngoại vì ít đọng đường và thanh mứt to dày, bên trong tươm mật. Năm nào ngoại cũng mua dư một ít để tôi mang về Sài Gòn. Góc chợ ồn ào nhất là nơi bán gà, vịt, chúng kêu quang quác khi người mua chọn lựa. Hình như ai cũng ghé quầy thịt heo, cô bán thịt có ba, bốn người phụ mà vẫn thoăn thoắt luôn tay. Góc dịu dàng nhất là nơi bán rau cải, những bó rau non tơ, mượt mà...

Tôi bắt gặp ánh mắt trong veo, tinh khôi, sung sướng của những đứa trẻ được mẹ dẫn đi mua sắm quần áo, giày dép mới. Các cô thôn nữ chọn mua kẹp cài, ướm thử lên suối tóc đen huyền đẹp xinh, mộc mạc... Ngoại bảo chợ quê bây giờ đã hiện đại nhiều, hàng hóa đa dạng hơn, muốn mua gì cũng có nên không còn giữ nguyên nét bình dị, chân chất, sự trân trọng, vui thích khi mua được món hàng vừa ý như ngày xưa nữa, cảnh xưa nếp cũ cứ phai dần. Cũng như đời người, sau khoảng thời gian vô tư vô lo cũng phải trưởng thành và buộc mình thay đổi để thích nghi. Bởi vì thế, tôi luôn nghe má và mấy dì nhắc nhở mãi về tuổi thơ với tình cảm thiêng liêng vô bờ bến.

Đi chợ Tết không chỉ là thói quen hay nhu cầu cần thiết mà còn chứa đựng cả kỉ niệm. Với tôi, Tết là để trở về, về với kí ức, với kỉ niệm, với người thân, để được đoàn viên, sum vầy. Và tôi, năm nào cũng được về thưởng thức không khí chợ Tết quê ngoại.

NGUYỄN LÊ ÁI NGỌC