Tết già mà Tết trẻ (*)

Ừ thì, Tết “già” thật đấy!

“Ai có thể đếm được đã bao năm tháng, bao đời người đã đi qua mà cái Tết về đại thể vẫn là một?..."

Tết gia đình.

Tết dân tộc.

Tết đậm đà phong vị cộng đồng, quãng giải lao giữa hai chặng đường vất vả, gian nan.” (Ma Văn Kháng)

Hẳn khi viết mấy dòng này, nhà văn Ma Văn Kháng đã in trong tâm khảm bóng hình cái Tết – một phần hồn thiêng của truyền thống dân tộc. Mà đã gọi là truyền thống thì có thể “trẻ” bao giờ?

Tết “già” trong tấm bánh chưng xanh đã nên dáng nên hình từ tay chàng Lang Liêu “ngày xưa ngày xửa”, nay vẫn thơm hương đồng cỏ nội trong nồi bánh của mẹ, của bà.

Tết “già” trong cỗ “tàu bay ngựa chạy” đưa ông Táo ngày hăm ba mà ngày nhỏ cứ nơm nớp: “Tiễn ông đi thì cơm sao mà chín”. Bây giờ, đứng bên mẹ thắp hương, thành kính mong cho năm mới bếp nhà luôn cháy đượm, tình nhà luôn nồng ấm.

Tết cổ kính trong nén hương đêm giao thừa dâng bàn thờ ông bà tiên tổ. Thoảng trong hương trầm hơi thở ngàn năm tụ hội trong khoảnh khắc giao hòa linh thiêng dưới mỗi mái nhà, trong mỗi trái tim người con đất Việt. Khoảnh khắc lắng lòng nghe bồi hồi trước mái tóc bạc của mẹ cha, nghe ấm áp lời sẻ chia đêm đoàn tụ sum vầy, nghe nôn nao náo nức những dự định phôi thai.

Tết “già”, như bậc cao tuổi trong đại gia đình truyền thống. Lắm lúc tôi hình dung Tết là người ông quắc thước, hiền từ, âm thầm chắt chiu câu chuyện của mỗi nếp nhà, lặng lẽ ấp iu ngọn lửa soi đường cho cháu con, để hàng năm con cháu trở về lại sà đến, lắng nghe ông bà chúng nhọc nhằn ra sao, cha mẹ vất vả thế nào. Như sợi dây bền chặt ngàn năm dẻo dai, như hành trang cho bọn trẻ “chân cứng đá mềm”, Tết lặng lẽ cổ xưa đi, “già” đi như thế.

Thế mà, Tết vẫn trẻ để say lòng người…

Nhưng nhiều khi, tôi thấy nói vậy lại không đúng.

Giá thử Tết là ông già “thất thập cổ lai hi” hẳn chẳng thể làm cho ta thấy “nhựa sống ở trong người căng lên như máu căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối”, hẳn chẳng làm cho tim ta “trẻ hơn ra, và đập mạnh hơn trong những ngày đông tháng giá” (Vũ Bằng).

Phải, Tết còn rất trẻ, trẻ tuổi trẻ lòng…

Tết vẫn e ấp dưới nhành đào ửng hồng như bờ môi thiếu nữ. Tết vẫn rực rỡ trong cánh mai vàng hàm chứa bao nụ cười tỏa nắng xuân. Tết vẫn rong chơi theo làn gió hây hẩy mát lành, vẫn lạ lẫm trong veo dưới đôi mắt em thơ lần đầu nhận bao lì xì thắm đỏ.

Và vẫn nôn nao, náo nức trong lòng bao kẻ xa nhà, nhớ quê.

Tết, với sinh viên chúng tôi, rộn ràng từ những ngày rủ nhau đặt vé xe về. Dĩa cơm căn tin mọi ngày ăn vội, nay bỗng ngon lạ ngon lùng theo lời nhỏ bạn: “Hạ biết không, cảm giác lên xe gặp người đồng hương, nghe toàn giọng Bình Định nó thân quen, nó sướng gì đâu.”

Tết là nỗi trở trăn mua cái quà cái bánh gì về cho em út, là tin nhắn bồn chồn nửa đêm “khi mô mi về” bởi nôn quá ngủ không vô, là cái ôm siết chặt “về cho mạnh khỏe” đong đầy lưu luyến, là chui vào màn nũng nịu ngủ với mẹ dẫu đã 20 tuổi đầu, là những tối cặm cụi ngồi đơm nút quần áo đỡ đần mẹ cha hay rộn rịp làm bò khô bán Tết. Mà nào phải lạ kì gì cho cam, năm nào cũng như thế, ấy vậy mà Tết vẫn đủ lạ khiến người ta nao nao trông đợi, vẫn đủ “trẻ”, đủ “nồng” khiến lòng say say như nhấp rượu.

Nhớ Tết như nhớ nhà. Thương Tết tựa thương mẹ thương cha.

Mà tình thương ấy thì vẫn trẻ trung, mới mẻ hoài hoài dẫu cho mái nhà có trải bao năm tháng, dẫu mẹ cha có sương pha mái đầu.

Và dẫu có “Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái; ai cấm được mẹ yêu con; ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng” (Vũ Bằng) thì vẫn chẳng cản được nhân gian đậm đà luyến lưu phong vị Tết.

LÊ HỒNG PHƯƠNG HẠ

(SV ĐH Kinh tế - Luật TP.HCM)

*Bài tham dự sân chơi Tết trong tôi là... của độc giả.