Trò chuyện cùng bác sĩ: Đau đầu, từ đâu mà ra?

BỆNH LÍ VÀ KHÔNG BỆNH LÍ

Người ta chia đau đầu thành 2 nhánh: đau đầu bệnh lí (viêm xoang, tăng nhãn áp, cao huyết áp, tiểu đường, xuất huyết/viêm/u não...) và không bệnh lí (đau đầu do căng thẳng, sai nhịp sinh học, rối loạn nội tiết, mất nước, thiếu oxy lên não, uống cà phê, bia rượu...). Ở tuổi teen thường là kiểu đau đầu không bệnh lí.

+ Đau đầu do căng thẳng học hành, thi cử: kiểu đau đầu này chiếm 90%, là kiểu đau bóp xiết, đau cả hai bên đầu, nhiều nhất ở trán, thái dương…

+ Đau nửa đầu (tức migraine): đau nửa bên đầu kèm ù tai, mờ mắt, buồn nôn, sợ tiếng ồn, ánh sáng.

+ Đau đầu cụm: đau đầu sau ngủ dậy.

+ Đau đầu mạn tính: xuất hiện trong bệnh trầm cảm, rối loạn lo âu, dùng thuốc kéo dài.

“PHÁC ĐỒ” CHỮA ĐAU ĐẦU DO CĂNG THẲNG

- Nghỉ ngơi, thư giãn, giải phóng lo âu, nếu còn vương vấn stress thì ngay cả uống thuốc tiên cũng không hết đau.

- Tiễn stress xong, teen còn cần ít chiêu nữa để nốc-ao cơn đau: chườm lạnh, tắm vòi sen, uống đủ nước.

- Dành thời gian tập thể dục thể thao.

- Hạn chế điện thoại, máy tính, ánh sáng xanh từ các loại màn hình.

- Tránh kích thích mạnh, gồm cả ánh sáng lóa, tiếng động inh ỏi.

- Bữa ăn cũng giúp giảm đau đầu, bằng cách chia nhỏ bữa ăn, chú ý thực phẩm giàu magie (hạt bí, đậu phụ, hạt hướng dương, dầu oliu…).

- Tránh xa các món ăn dễ gây đau đầu như đồ ngọt, đường hóa học, thức ăn nhanh, bia, cà phê, trà...

- Dùng thêm trà gừng, xông lá (bưởi, hương nhu, sả, chanh...) nếu tiện.

- Thuốc giảm đau (acetaminophen, ibuprofen, natri naproxen, aspirin)... giúp khỏi đau đầu nhanh. Đây là loại thuốc không cần toa nhưng cần cẩn thận tác dụng phụ, và khả năng lệ thuộc thuốc. Nhiều trường hợp, chỉ cần mấy chiêu “cây nhà lá vườn” trên thì cơn đau đầu đã “cuốn gói”.

- Bấm huyệt, massage là một trong những liệu trị đau đầu lợi hại. Teen không biết bấm huyệt, còn massage thì dễ như ăn kẹo, chỉ là mấy động tác day ấn thái dương, trán, cổ, vai, gáy mà nhiều teen làm hoài mỗi khi trái gió trở trời là được.

“TIỄN” CƠN ĐAU ĐẦU NGỦ TRƯA

Nhiều teen hay bị đau đầu khi ngủ dậy, nhất là ngủ trưa, nguyên nhân là do thiếu máu não từ việc ngủ sai tư thế (đầu ngoẹo với cổ, nằm sấp, nằm một tư thế không đổi, ngủ gục đầu lên bàn), ngủ lâu, vừa thức dậy đã học bài, trước khi ngủ dùng smartphone, iPad, vi tính, lạm dụng cà phê, trà, chocolate, nước ngọt, đồ chế biến sẵn.

Chữa đau đầu ngủ trưa, cơ bản không ngoài công thức chung đã liệt kê ở trên nhưng kể riêng thì mục tiêu cần nhắm tới là thời lượng giấc ngủ (không quá 7 - 8 tiếng ban đêm, 15 - 30 phút ban trưa), tư thế ngủ ngay ngắn, không dùng chất kích thích...

- Teen cũng có thể ra tay trước bằng ngũ cốc (chất xơ, magie), sữa và chế phẩm (protein, acid amin), cải bó xôi (riboflavin, vitamin nhóm B), cá (acid béo omega-3 trong cá hồi, ngừ, nục...) và đừng quên liệu pháp mát-xa thái dương hiệu nghiệm.

KHẮC CHẾ ĐAU ĐẦU “DỰA HƠI” KÌ KINH NGUYỆT

Nhiều bạn gái đến hẹn lại bị hành bởi con đau đầu “dựa hơi” kì kinh nguyệt. Thủ phạm là biến động hormone, bởi thế nó còn có tên là đau đầu hormone

Có nhiều kế “cấm cửa” cơn đau đầu hormone:

- Thư giãn, vận động nhẹ, chườm lạnh (túi đá đắp trán 10 phút nghỉ 10 phút).

- Ngủ đủ và ngủ ngon (tắt đèn, giữ ấm).

- Caffeine trong cà phê, chocolate chữa đau đầu kinh nguyệt điệu nghệ nhưng cẩn thận liều lượng kẻo lại mất ngủ.

- Massage (vai, lưng và cổ).

- Bổ sung vitamin (vitamin B-2, coenzyme Q10, magie).

- Thuốc giảm đau.

- Liệu pháp hormone, tức bổ sung estrogen, cần có toa bác sĩ).

- Một số thuốc chuyên trị đau nửa đầu hành kinh (opioids, glucocorticoids, ergotamine), nhưng vẫn cần toa, dành cho bạn gái “bó tay” với cơn đau đầu như búa bổ mỗi kì kinh.

Bệnh nào thuốc ấy, nhưng có thể nhận ra nhiều mục trong các “phác đồ” trên có sự trùng lặp. Nghĩa là teen có thể xài chiêu của kiểu đau đầu này cho kiểu đau đầu khác mà không lo “lộn thuốc”. Chẳng hạn, chườm lạnh, massage, thực phẩm hỗ trợ gần như có tác dụng cho mọi thể đau đầu. Nói chung, để chữa đau đầu, teen khá rộng đường, chỉ là lựa chọn cho mình kiểu đơn giản nhất mà thôi.

Lưu ý: các cách đối phó trên dành cho thể đau đầu không bệnh lí. Những cơn đau “dài thiên thu” kèm bất thường đáng ngại thì bạn nên đến bác sĩ chuyên khoa, không tự ý xử lí ở nhà được nha.

Bác sĩ ĐỖ MINH TUẤN