Bất ngờ nhận số tiền lớn, teen chi tiêu thế nào cho hợp lý?

Tiền bay vèo vèo trong thoáng chốc

Bạn Huỳnh Nguyễn Ngọc Phú (cựu học sinh Trường chuyên Quốc Học Huế, thành phố Huế) vẫn nhớ như in lần đầu nhận 14 triệu đồng từ giải thưởng kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia THPT. Đây là số tiền “khủng” đầu tiên mà cậu bạn được trực tiếp sử dụng.

Vừa có tiền, Phú lập tức lên kế hoạch rủ em trai đi ăn nhà hàng sang trọng, chi một khoản không nhỏ chỉ cho một bữa tiệc.

Mấy ngày sau, cậu bạn tiếp tục mua sắm lặt vặt như giày dép, đồ dùng cá nhân với tâm thế “mình xứng đáng được thưởng”.

Cứ thế, tiền trong ví nhanh chóng vơi dần, đến mức chỉ sau hơn một tuần, Phú giật mình khi nhìn lại số dư còn chẳng bao nhiêu.

Dù vốn có thói quen tiết kiệm và chi tiêu khá rõ ràng, nhưng với Lê Thanh Ngân (lớp 11 chuyên Tin, Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, Đà Nẵng), số tiền thưởng gần 7 triệu đồng từ hai cuộc thi khởi nghiệp lại trở thành một thử thách khác hẳn.

Chỉ trong ít ngày, Ngân đã hào hứng bao cả gia đình một bữa ăn ở quán ngon, rồi liên tiếp mua sách, sắm thêm vài món đồ nhỏ để tự thưởng cho bản thân.

Cô bạn nhanh chóng lúng túng khi nhận ra khoản tiền tưởng chừng dư dả lại trôi đi vèo vèo, khó mà kiểm soát được.

Bạn Trần An Nguyên (lớp 10A9, Trường THPT Bình Phú, TP.HCM) vốn đã có “tiền sử” tiêu hết sạch tiền thưởng chỉ trong chớp mắt.

Sau một giải cờ vua nhỏ, cậu bạn nhận được 1 triệu đồng và nhanh chóng “thổi bay” trong vòng một tuần: hôm thì rủ bạn bè đi ăn, hôm lại ghé cửa hàng mua trò chơi điện tử, hôm khác chi cả trăm nghìn chỉ để thử một món mới. Nhưng rồi khi cần gấp cho việc học, cậu bạn mới chưng hửng vì ví trống rỗng.

Đến khi bất ngờ nhận khoản thưởng 30 triệu đồng từ giải cờ vua cấp quốc gia, Nguyên nghĩ rằng lần này mình sẽ quản lý tốt hơn.

Cậu bạn quyết định “đầu tư lớn” mua một chiếc xe máy tiện đi học. Số tiền còn lại, Nguyên dự tính dành cho việc học thêm và mua sách tham khảo.

Thế nhưng, chỉ sau vài tuần, một phần đi vào những bữa ăn mừng với bạn bè, phần khác rơi rụng vào game, quà cáp, đồ lặt vặt. Cuối cùng, chiếc xe mới và vài món lặt vặt đã ngốn gần sạch khoản thưởng của Nguyên.

Tiền thưởng to, chi tiêu sao cho không "toang"?

Theo cô Phạm Mỹ Dung (giáo viên môn giáo dục kinh tế và pháp luật, Trường THPT Bình Phú, phường Bình Phú, TP.HCM), teen dễ rơi vào “bẫy cảm xúc” khi bất ngờ có khoản tiền lớn.

Với tiền nhỏ, teen thường cân nhắc kỹ hơn vì chỉ đủ cho một vài nhu cầu thiết yếu. Nhưng khi cầm trong tay vài triệu hay vài chục triệu, cảm giác “dư dả” dễ khiến các bạn đánh mất sự thận trọng.

“Khoản tiền lớn có thể giúp bạn đạt được những mục tiêu dài hạn như mua sắm phương tiện học tập, tham gia khóa học nâng cao kỹ năng, hoặc gửi tiết kiệm để chuẩn bị cho đại học. Nhưng nếu thiếu kiểm soát, nó cũng dễ “bay” nhanh hơn cả những khoản nhỏ, bởi cảm giác có nhiều tiền thường khiến chúng ta chủ quan hơn,” cô Dung nhấn mạnh.

Chi tiêu tiết kiệm với “công thức 50 - 20 - 30”

50% dành cho chi tiêu thiết yếu (ăn ở, học tập, sinh hoạt).

20% cho những niềm vui nhỏ (mua món đồ yêu thích, tụ tập bạn bè).

30% để tiết kiệm hoặc dự phòng cho mục tiêu lớn hơn trong tương lai.

Đồng thời, teen phải theo dõi thường xuyên, ghi chép và điều chỉnh nếu thấy khoản chi chưa hợp lý. Cô gợi ý, ngoài việc áp dụng công thức, học sinh nên tự đặt thêm cho mình những “chốt chặn” chi tiêu:

* Trước khi mua món lớn, hãy suy nghĩ ít nhất 24 giờ.

* Luôn dành một phần gửi tiết kiệm hoặc đưa cho ba mẹ giữ giúp để tránh tiêu sạch.

* So sánh giữa việc dùng tiền để thỏa mãn ngay bây giờ và việc để nó mang lại giá trị lâu dài sau này.