Đọc Ngày xưa có một chuyện tình: Lỗi lầm của con tim, lỗi lầm đáng tha thứ

Đọc vài trang đầu Ngày xưa có một chuyện tình, tôi ngờ ngợ: có khi nào sách này... in sai? Ở chương 1, nhân vật xưng "tôi" là Phúc Đuôi Tôm. Nhưng sang chương 2, nhân vật xưng "tôi" lại là Vinh còm.

Hai chương hoàn toàn liền mạch, không có sự thông báo trước về việc đổi ngôi xưng khiến độc giả bất ngờ. Bất ngờ xen lẫn thích thú. Cách kể chuyện của nhà văn rất độc đáo. Ba nhân vật Vinh, Phúc và Miền lần lượt xưng "tôi" để kế tiếp câu chuyện.

Ở những trang cuối cùng, lại thêm một "tôi" nữa xuất hiện. Đọc Ngày xưa có một chuyện tình, tôi bị dần từ bất ngờ này sang bất ngờ khác.

Song song với mạch truyện ở quá khứ còn có câu chuyện ở hiện tại trong vườn ổi, với một chàng trai (tôi sẽ không tiết lộ tên nhân vật này) và cậu bé con hồn nhiên nhưng có thể nói những câu khiến người lớn giật mình.

Dùng lời văn của Nguyễn Nhật Ánh để miêu tả, thì cậu bé "có trái tim bằng vàng". Cậu bé làm bạn với cô bé khiếm thị Cỏ May, làm bạn với một chú chuột nhắt, làm bạn với cả mụ đàn bà điên.

Cậu bé nói:

"Chẳng lẽ vì biết ngày mai mình sẽ chết mà ngày hôm nay mình không muốn làm gì".

"Khác với trẻ con, người lớn chỉ lớn thêm được một lúc nữa thôi. Rồi họ không lớn nữa mà sẽ già đi. Sau đó thì họ qua đời. Và mình sẽ lần lượt mất dần những người thân".

Hay khi bày tỏ ước mơ muốn làm nhà văn: "Nếu con là cậu bé ngoan, chăm học, bớt nghịch, lúc nào cũng vâng lời ba mẹ và thầy cô thì lớn lên con chẳng có gì để viết ra. Vì nó chẳng có gì hấp dẫn".

Người lớn luôn hướng trẻ nhỏ theo một khuôn mẫu đầy quy tắc, phải "ngoan, chăm học, bớt nghịch, nghe lời thầy cô", nhưng nếu đứa trẻ nào cũng răm rắp làm theo như thế thì quả thật tuổi thơ chẳng còn gì hấp dẫn.

Trẻ con có thể quậy phá một chút, chẳng hạn như Phúc và Vinh láu cá "bóc lột" lũ bạn những que cà rem, bánh mì chả... để được nghe mình kể chuyện mỗi giờ ra chơi.

Hay Phúc dùng ná thun bắn Hướng để trả thù cho người bạn chỉ cốt Vinh còm.

Tuy hành động là sai, nhưng xét về mục đích và ý nghĩa thì những đứa trẻ này xứng đáng làm anh hùng trong lòng độc giả.

Những đứa trẻ nghịch ngợm như thế, nhưng nhìn đời bằng ánh mắt thiện lương, ngây thơ mà sâu sắc.

Đó là những đứa trẻ của Nguyễn Nhật Ánh, có một tuổi thơ hấp dẫn li kì để cuốn độc giả mê đắm vào thế giới của Ngày xưa có một chuyện tình, tìm lại những câu chuyện tuổi thơ mà tưởng như mình đã lãng quên từ lâu.

Đúng như tên quyển sách, nội dung chính kể về chuyện tình của ngày xưa. Nhà văn viết một câu tôi rất tâm đắc: "Quá khứ cũng có thể chia ở thì hiện tại".

Chuyện tình tay ba giữa Vinh - Phúc - Miền kéo dài từ những năm cấp 2 đến cấp 3, rồi dai dẳng đến khi trưởng thành. Nó để lại những hệ quả rối rắm mà theo lời Vinh: "Muốn gỡ cũng không biết bắt đầu từ đâu".

Sự chung tình tuyệt đối và lòng yêu thương vô điều kiện Vinh dành cho Miền. Tình yêu vội vàng nhưng nồng nhiệt Phúc và Miền dành cho nhau. Việc chung đụng giữa hai thân xác chưa trưởng thành, để lại bé Su được "sinh ra như một sự lỡ tay của tạo hóa".

Chúng ta sẽ trách Miền thật khờ khạo. Chúng ta sẽ trách Vinh quá vị tha, luôn nhận thiệt thòi về mình để Miền được sống cuộc đời vẹn tròn.

Càng đọc về sau, chúng ta sẽ trách Phúc thật ích kỉ và xấu xa khi âm mưu cướp đoạt hạnh phúc của người bạn thân thuở thiếu thời.

Nhưng Nguyễn Nhật Ánh có cách khiến chúng ta không tài nào trách họ được. Nhà văn cho từng nhân vật luân phiên nhau kể chuyện là vì thế.

"Lỗi lầm của con tim là loại lỗi lầm đáng tha thứ nhất trong các loại lỗi lầm mà loài người mắc phải."