Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21-6: phóng viên kể chuyện tác nghiệp đáng nhớ ở Sài Khao

Khi làm báo, chúng tôi có dịp đi đến nhiều nơi, tiếp xúc nhiều mảnh đời, lắng nghe nhiều câu chuyện. Mỗi nơi, dù không ở lại được lâu nhưng cũng đủ để chúng tôi hiểu đất, hiểu người, từ đó yêu người, yêu đất.

21-6, nhớ mãi cung đường đặc biệt trong chuyến tác nghiệp

Tháng 11-2024, học bổng Vì tương lai Việt Nam về với các huyện biên giới phía Tây tỉnh Thanh Hóa, xa nhất là Mường Lát.

Từ thành phố Thanh Hóa, chúng tôi vượt chặng đường khoảng 250km để đến huyện Mường Lát. Từ thị trấn Mường Lát, đoàn tiếp tục di chuyển bằng xe máy đến bản Sài Khao (xã Mường Lý).

Người dẫn đường hôm đó là thầy Thao Văn Cụa (giáo viên Trường THPT Mường Lát) và cô học trò người H'mông Vàng Thị Say.

Khoảng cách chỉ khoảng 40km, nhưng chúng tôi mất gần 3 tiếng mới đến nơi.

Đường vắt ngang thân núi, nhỏ xíu, uốn lượn như biểu đồ hình sin. Có đoạn sỏi đá lổm nhổm, có đoạn sình lầy trơn như bôi mỡ. Lại có đoạn một bên là vách núi, một bên là bờ vực. Một số đoạn cả đoàn phải xuống xe, người dắt người đẩy.

Ngồi sau xe chị Hảo (phó Bí thư huyện đoàn Mường Lát), tôi run bần bật, dù đã mặc 3 lớp áo. Phần vì thời tiết hôm đó rất lạnh, khoảng 13-14 độ C, phần vì tôi sợ, không biết xe mình sẽ ngã lúc nào.

Gần đến nhà nhân vật, tôi và chị Hảo bị ngã xe. Sau khi lồm cồm ngồi dậy, chúng tôi quyết định gửi tạm xe bên đường rồi đi bộ thêm 1km nữa.

Những đứa trẻ ở Sài Khao

Sau mấy tiếng đồng hồ "vật lộn" với con đường, chúng tôi cũng đến được bản Sài Khao.

Trời lất phất mưa phùn, sương mù trắng xóa che cả lối đi. Ẩn hiện trong làn sương ấy là những ngôi nhà được cất theo kiểu người H'mông, thấp và không có cửa sổ.

Tháng 11, đang vào vụ thu hoạch sắn (khoai mì), người lớn đều lên rẫy.

Mấy đứa trẻ bồng bế nhau theo bố mẹ, ngồi trên những bao sắn chất dọc đường, ngơ ngác nhìn chúng tôi.

Chúng tôi vào nhà Say - cô học trò dẫn đường, cũng là gương mặt nhận học bổng Vì tương lai Việt Nam.

Ở nhà Say, nhiều thế hệ quây quần dưới một mái nhà. Thu nhập chính của họ dựa vào rẫy sắn. Mấy luống rau, bầy gà và vài con heo chủ yếu phục vụ việc ăn uống hàng ngày.

Những đứa trẻ ở đây sinh ra giữa núi rừng, lớn lên giữa núi rừng. Tuổi thơ của các bạn nhỏ là những ngày lên rừng hái măng, lên rẫy nhổ sắn.

Các em quẩn quanh trong bản, bên ông bà, bố mẹ, anh chị em, họ hàng. Các em không biết "đi chợ mua sắm" là gì, chỉ hình dung "chợ là một nơi nào đó sầm uất lắm, mới lạ lắm".

Vẫn còn tình trạng bỏ học, vẫn còn tảo hôn và hôn nhân cận huyết, nhưng những đứa trẻ ở Sài Khao và cả bố mẹ các em đang nỗ lực vươn mình, bước ra thế giới ngoài kia. Gia đình Say là ví dụ điển hình.

Từ lúc chào đời đến hết cấp 1, Say chỉ sống trong bản. Lên cấp 2, bạn rời nhà đi học bán trú, bắt đầu hiểu hơn về cuộc sống ngoài kia. Lên cấp 3, lần đầu tiên đặt chân đến thị trấn Mường Lát, Say như nhìn thấy một chân trời mới.

Bố mẹ Say tiếc nuối vì bản thân không được học hành. Ngoài việc phải vượt qua cái nghèo, họ còn phải vượt qua định kiến và hủ tục. Họ khuyên Say cứ việc đi học, đừng bận tâm gì cả, tiền bố mẹ sẽ ráng kiếm.

Tầm xế chiều, đoàn tạm biệt Sài Khao, quay về thị trấn. Dù nán lại chưa đầy 1 ngày, nhưng chúng tôi sẽ nhớ mãi mảnh đất vùng biên giáp nước bạn Lào. Chúng tôi sẽ nhớ mãi cung đường "sóng gió" và những đứa trẻ đang nỗ lực vượt cung đường ấy để đi tìm con chữ.