Khi người trẻ thổi sức sống mới vào di sản lọng bướm

Với niềm đam mê và tình yêu dành cho di sản dân tộc, 3 nghệ sĩ trẻ Phùng Nguyễn Anh Khoa (Khoa Phùng), Trần Ngọc Nhật (Nghiêu Thiên) và Nguyễn Sơn Lâm (Lâm Ơi) đã cùng nhau phục dựng lọng bướm – món đồ thủ công tinh xảo từng xuất hiện trong đời sống người An Nam đầu thế kỷ 20.

Từ hình ảnh chiếc lọng bướm trong văn hóa Việt xưa, các bạn trẻ đã biến di sản thành nguồn cảm hứng sáng tạo mới.

Hành trình phục dựng lọng bướm trong văn hóa Việt

Người khởi xướng dự án là nghệ sĩ Khoa Phùng. Trong một lần đọc cuốn Kỹ thuật của người An Nam của tác giả Henri Oger, anh bắt gặp bức phác thảo hình ảnh một chiếc lọng bướm. Từ đó, anh quyết tâm tìm hiểu và phục dựng vật phẩm này dù chỉ có những tư liệu và hiện vật ít ỏi.

Khi những chiếc lọng đầu tiên được tái hiện thành công, Khoa Phùng đã kết nối với hai người bạn đồng điệu là Nghiêu Thiên và Lâm Ơi.

Bộ 3 bắt đầu hành trình tái thiết di sản văn hoá Việt bằng tư duy sáng tạo đương đại, giúp hình ảnh chiếc lọng xưa được hồi sinh giữa đời sống hôm nay.

Lọng bướm xuất hiện từ thời nhà Nguyễn. Đây là sản phẩm thủ công tinh xảo được làm từ tre và giấy dó, trang trí bằng các hoạ tiết gần gũi với dân gian như bướm và quả na, chúc tụng cho sự trường thọ và may mắn.

Lọng không chỉ dùng để che nắng, mà còn là vật trang trí nội thất hay đặt trong không gian trang trọng.

Những năm gần đây, lọng bướm đã trở thành đạo cụ hot trong các bộ ảnh chụp cùng cổ phục, được giới trẻ yêu thích vì vẻ đẹp trang nhã, tinh tế.

Giữ hồn xưa bằng sáng tạo hôm nay

Dựa trên chiếc lọng truyền thống, 3 nghệ sĩ mở ra những hướng sáng tạo riêng. Nghiêu Thiên phát triển thêm lọng cá và lọng cua – lấy cảm hứng từ những từ đồng âm trong Hán Việt. Cụ thể, "Ngư" (cá) đồng âm với "dư", tượng trưng cho sung túc, còn "giải" (cua) gợi liên tưởng đến tri thức và sự khai sáng.

Lâm Ơi lại kết hợp họa tiết tranh dân gian, biểu tượng trống đồng cùng kỹ thuật thủ công, tạo nên những thiết kế vừa cổ điển vừa mới mẻ.

Mỗi chiếc lọng trong triển lãm đều là tác phẩm độc bản, được thực hiện qua nhiều tháng công phu: từ chọn chất liệu, tạo hình đến hoàn thiện chi tiết.

Mỗi dáng lọng ẩn chứa một đức tính tốt đẹp của người Việt. Lọng xén tóc biểu trưng cho sự khéo léo, lọng chuồn chuồn tượng trưng cho may mắn, lọng bọ hung gợi nhắc sự tích luỹ, lọng dơi là biểu tượng cho tinh thần kiên trì.

GS.TS Trương Quốc Bình (nguyên Phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa Thể thao và du lịch) cũng có mặt tham dự buổi khai mạc triển lãm. Ông chia sẻ mình rất trân trọng và ngưỡng mộ những cống hiến, sáng tạo của thế hệ trẻ Việt Nam cho dòng chảy văn hoá dân tộc.

Lan tỏa tình yêu văn hóa đến người trẻ

Triển lãm thu hút đông đảo người yêu nghệ thuật và văn hóa truyền thống. Nhiều bạn trẻ diện áo dài, áo tấc đến chụp ảnh bên những chiếc lọng tinh xảo, biến không gian triển lãm thành một "bữa tiệc thị giác" đậm chất Việt Nam.

Nhà thiết kế Tín Thái, người đứng sau nhiều bộ quốc phục hoa hậu Việt Nam, bày tỏ mong muốn đưa hình ảnh lọng bướm vào thời trang.

Anh cho biết: "Những triển lãm như thế này giúp người trẻ hiểu hơn về giá trị truyền thống. Khi văn hoá trở thành cầu nối giữa các quốc gia, việc phục dựng lại lọng bướm của ba nghệ sĩ sẽ truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ khác thêm hứng thú về giá trị cổ xưa của nước nhà, góp phần khẳng định Việt Nam trên bản đồ thế giới."

Bạn Nguyễn Jaz, một khán giả trẻ tham dự, chia sẻ rằng: "Ban đầu nhiều người chỉ đến để check-in, nhưng khi nghe các nghệ sĩ kể về câu chuyện văn hóa đằng sau tác phẩm, ai cũng muốn tìm hiểu thêm.

Triển lãm khiến mình cảm thấy gần gũi hơn với di sản dân tộc."

Trong thời đại 5.0, văn hoá không thể chỉ được lưu giữ mà còn cần được tiếp biến và sáng tạo để chạm đến trái tim công chúng. Nghệ thuật truyền thống vẫn có thể sống động, gần gũi và đầy sức hấp dẫn nếu được thổi hồn bằng sự đam mê của thế hệ trẻ.

Triển lãm "Những thiên hình vạn trạng" là minh chứng cho tinh thần ấy.

Triển lãm mở cửa miễn phí từ ngày 9-11 đến 22-11 tại Toong 126 Nguyễn Thị Minh Khai, phường Xuân Hòa, TP.HCM, với sự đồng hành của Toong và Ngày Xưa ASIA.