Tản văn của Hồ Huy Sơn: Cả đất trời dậy hương khi mùa thu về

Thực ra thì cũng chẳng cần cắt nghĩa làm gì, khi mà bên ngoài đang thu, cả đất trời dậy hương ngây ngất. Bởi việc được mở căng lồng ngực, hít hà và tận hưởng hương vị của mùa thu lúc này, đã là một niềm vui khó lòng đong đếm!

Sau những ngày nắng nóng của mùa hạ, khoảnh khắc giao mùa giữa hạ và thu bao giờ cũng khiến lòng người đầy hân hoan.

Chào nhé những ngày oi bức, nóng nực; chào những giọt mồ hôi nhơm nhớp trên trán, trên lưng áo. Những ngày tới sẽ là những ngày dịu mát, trong lành và tràn ngập hương thơm.

Trong những ngày giao mùa giữa hạ và thu ấy, có thứ hương thật nhẹ, thật dịu. Không cần quanh co nữa, đó chính là hương ổi.

Và nhắc đến hương ổi đầu thu, rất tự nhiên, trong đầu chợt hiện lên mấy câu thơ của nhà thơ Hữu Thỉnh mà không ít người thuộc lòng: “Bỗng nhận ra hương ổi/ Phả vào trong gió se/Sương chùng chình qua ngõ/ Hình như thu đã về” (Sang thu - Hữu Thỉnh).

Không hẳn là hè nhưng cũng chưa phải đã thu, mọi thứ trong thời khắc này cứ dềnh dàng, dùng dằng thật khó gọi thành tên.

Nhà thơ Hữu Thỉnh cũng chỉ gọi “Hình như” mà không phải là một sự khẳng định chắc nịch.

Vậy nên, phải thật lắng lòng thì mới nhận ra được hương ổi đang thoang thoảng trong “gió se”. Ổi thì có nhiều loại: ổi găng, ổi sẻ, ổi đào...; chẳng hẹn mà gặp, tất cả cùng cựa mình, chờ đến thời điểm “sương chùng chình qua ngõ” rồi âm ỉ tỏa hương.

Sáng nay, tôi vừa thấy trong group của chung cư, có người rao bán thị để thắp hương.. Những quả thị xanh thị vàng xen lẫn nhau, có quả còn đính thêm mấy chiếc lá xanh xanh.

Mới nhìn thôi đã thấy thật thích mắt! Phải rồi. Không chỉ ổi, nhắc đến quả mùa thu, hẳn nhiên là không thể không nhắc đến những trái thị vàng ươm.

Trước đây, tôi cứ nghĩ chỉ ngoài Bắc mới có thị. Cũng bởi dễ dàng bắt gặp những cây thị ở những vùng quê Bắc bộ hay Bắc Trung bộ, nhất là ở những nơi như miếu, đình, chùa.

Suốt một thời gian dài sống ở TP.HCM - đến bây giờ cũng vậy, tôi chưa bao giờ trông thấy cây thị. Tôi cũng đã đến một số tỉnh, thành của Nam Bộ nhưng vẫn chưa gặp.

Một ngày nọ, cũng vào độ tháng 7 Âm lịch như thế này, trên đường đi làm tôi bỗng nhiên gặp một hàng rong bên đường, trên xe cắm thêm tấm bảng “Thị thơm cô Tấm”.

Ngay lúc nhìn thấy tấm bảng, rồi thấy những trái thị vàng ươm nằm ngoan hiền trên xe hàng, lòng tôi thật rộn ràng. Những trái thị ấy gợi về trong tôi miền cổ tích đã xa lắc xa lơ. Và nữa là cảm giác ngạc nhiên: ở TP.HCM mà cũng có thị!

Giờ thì thị đã không còn là thứ gì hiếm hoi nữa, mỗi năm đến dịp này, những hàng “Thị thơm cô Tấm” lại xuất hiện trên các ngả đường của TP.HCM.

Và nhờ đó, không còn chỉ là nơi có hai mùa mưa - nắng, những trái thị với chiếc vỏ vàng ươm, căng mọng như đang mang đến cho TP.HCM một chút thu với hương thơm ngọt ngào.

Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ khiến những con người trong thành phố - vốn được biết đến là sôi động, ồn ào bậc nhất - cũng phải chùng lòng!

Giống như thị, cốm bây giờ cũng không còn xa lạ với người Sài Gòn. Chỉ cần hai tiếng cho một chuyến bay Hà Nội - TP.HCM, là người ta đã có thể trao cho nhau những gói cốm được gói cẩn thận trong lá sen xanh.

Hoặc không, cứ ra đường, tìm đến những cửa hàng đặc sản Hà Nội, thể nào cũng gặp được những gói cốm xanh chứa đựng trong đó hương thơm của trời, của đất. Tất cả cùng quyện vào nhau làm nên một món ăn rất mực thanh tao mỗi khi thu về.

Bắt đầu chớm thu với hương ổi, thời gian lặng lẽ trôi, mang theo về biết bao nhiêu loại hương của thị, na, cốm...

Ngoài hương của trái chín, thì còn hương của hoa: hoa cúc, hoa sữa, dã quỳ... Tất cả như cùng thi nhau tỏa hương, khiến cho đất trời đâu đâu cũng thơm lạ lùng!

Cảm xúc về mùa thu cứ vậy mà ngân nga trong lòng người. Có phải thế không mà có người đã gọi mùa thu là mùa thi sĩ.

Cuộc đời của các thi nhân, dường như ai cũng phải có một bài thơ về mùa thu cho riêng mình. Để rồi mỗi độ thu về lại vang ngân trong lòng hậu thế.

Nhưng còn nữa một làn hương mà phải đến thời điểm cuối thu, khi “lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc...” (Tôi đi học - Thanh Tịnh), mới khẽ khàng xuất hiện.

Bạn có biết đó là hương gì không? Đúng rồi, là hương thơm của sách vở, của quần áo mới mà mẹ đã cặm cụi chuẩn bị từ mấy ngày trước để ta kịp mặc trong ngày tựu trường.

Không riêng gì trẻ nhỏ mà cả người lớn - tất thảy đều bồi hồi, xao xuyến khi nhận ra ngày tựu trường đang đến gần.

Bởi ai cũng hiểu rằng, đó là một ngày thực sự trọng đại trong đời, sẽ còn neo lại trong tâm trí nhiều năm về sau.

Quên sao được một sáng thu trong xanh, ta mặc lên người bộ quần áo mới tinh, vai đeo chiếc cặp với bên trong là những quyển sách quyển vở còn thơm mùi mực.

Tất cả được khởi đi từ mùa thu, khi đất trời dậy hương ngây ngất.