Vượt qua 'rào cản' đọc hiểu trong tiếng Anh như thế nào?

Dưới đây là 6 lý do khiến chúng ta đọc mà không hiểu.

Rào cản 1: thiếu từ vựng

Rào cản 2: từ nhiều nghĩa

Rào cản 3: nhầm lẫn

Rào cản 4: cụm từ

Rào cản 5: nghĩa bóng

Rào cản 6: ngữ pháp

Để các em dễ theo dõi, thầy xin lấy ví dụ từ đề thi tốt nghiệp THPT 2023 của Bộ GD-ĐT.

Rào cản 1: thiếu từ vựng

Đây là rào cản đầu tiên và phổ biến nhất của việc đọc hiểu, đến nỗi các em thừa biết và thầy không cần phải minh họa thêm. Tuy nhiên, có khi ta nhìn vào bài đọc thấy từ nào cũng quen thuộc, nhưng khi đọc cả câu, cả đoạn thì không hiểu gì cả. Đó có thể là do các rào cản tiếp theo dưới đây.

Rào cản 2: từ nhiều nghĩa

Chẳng hạn từ “over” vừa có nghĩa là “bên trên” như trong trường hợp của “the umbrella over us” (chiếc ô trên đầu chúng ta); vừa có nghĩa là “khắp” như trong trường hợp của “over the city” (khắp thành phố), “over the world” (khắp thế giới); vừa có nghĩa là “trong suốt khoảng thời gian” như trong trường hợp của “over the past twenty years” trong bài (trong suốt 20 năm qua).

Điều đó giải thích cho việc vì sao chúng ta nghĩ mình biết hết các từ trong bài nhưng đọc vẫn không hiểu.

Đó là chưa kể một số trường hợp nâng cao hơn như:

• “plant” vừa có nghĩa là “thực vật”, vừa có nghĩa là “nhà máy”.

• “bank” vừa có nghĩa là “ngân hàng”, vừa có nghĩa là “bờ”.

• “theater” vừa có nghĩa là “nhà hát”, vừa có nghĩa là “giảng đường”.

Trong những ngữ cảnh khác nhau, một từ có thể chuyển tải các nghĩa khác nhau.

Vì vậy, khi học một từ, các em nhớ xem hết các nét nghĩa của nó trong từ điển, và cũng kiên nhẫn đọc các ví dụ trong từ điển nhé.

Rào cản 3: nhầm lẫn

Có khi chúng ta “nhìn” một từ nhưng trong đầu lại “thấy” một từ khác. Nhiều học trò của thầy nhìn từ “plant” nhưng đọc thành “kế hoạch” do nhầm với từ “plan”. Còn rất nhiều từ nhìn na ná nhau nhưng nghĩa hoàn toàn khác:

• talking (trò chuyện) - taking (lấy/thực hiện)

• communicate (giao tiếp) - commute (di chuyển)

• conserve (bảo tồn) - converse (nói chuyện)

• device (công cụ) - divide (phân chia)

Khi ôn tập, các em phải luyện phản xạ đọc thật kỹ. Nếu thấy nghĩa của một từ lấn cấn, hãy đọc kỹ lại xem ta có rơi vào trường hợp nhầm lẫn này không.

Rào cản 4: cụm từ

Đó là khi một cụm từ mang nghĩa khác hẳn chứ không phải là nghĩa của các từ đơn lẻ ghép lại.

So sánh:

Trường hợp bình thường:

• no: không

• money: tiền

• no money: không có tiền

Trường hợp nghĩa theo cụm:

• no: không

• matter: vấn đề

• no matter: bất kể... (thường đi với từ để hỏi Wh) Ví dụ trong bài:

“no matter where they are” (bất cứ họ đang ở nơi đâu)

Rào cản 5: nghĩa bóng

Nếu ở rào cản 4, khi một từ được hiểu theo cụm, ta chỉ cần học theo cụm là được. Chẳng hạn từ “no matter” luôn có nghĩa là “bất kể”. Nhưng có những trường hợp một từ lúc thì nghĩa này, lúc nghĩa kia. Như cụm từ “chìa tay ra” trong tiếng Việt. Nó có thể đơn giản là đưa cánh tay ra, hoặc có khi nó có nghĩa là “giúp đỡ”.

Hoặc như cụm từ “lose sight of the need” trong bài, “lose sight” là “mất tầm nhìn”, là “không thấy”. Một người “lose sight” có thể là một bệnh nhân nhãn khoa. Nhưng khi viết “We must not lose sight of...” ta phải hiểu đó là “Chúng ta không được LƠ LÀ, phải luôn luôn chú ý vào điều gì đó”.

Rào cản 6: ngữ pháp

Ngữ pháp chính là cách sắp xếp các từ theo một quy tắc nhất định để tạo thành câu. Cách-sắp-xếp đó đôi khi không giống với tiếng Việt khiến ta đọc vào không hiểu nếu không được học qua. Thầy đang nói đến trường hợp của các thể, các phân từ, các cấu trúc câu chẻ, đảo ngữ...

Giải pháp cho tất cả các việc này chỉ là làm thật nhiều bài tập, và được sửa bài cặn kẽ. Hãy luyện hết các bài tập trong sách giáo khoa, sách bài tập, đề cương ôn tập. Sau đó, nghe thầy cô sửa bài trên lớp. Nếu thầy cô không có thời gian sửa, các em phải chủ động gặp thầy cô để hỏi. Nếu không gặp được thầy cô, hãy thử hỏi bạn bè của mình.

Trong trường hợp bạn mình cũng không biết, các em có thể tra từ điển hoặc thậm chí dùng Google dịch để việc học được chủ động hơn.

Chúc các em học tốt!

Thầy giáo 9X NGUYỄN THÁI DƯƠNG (Ủy viên BCH Hội nghiên cứu và Giảng dạy tiếng Anh TP.HCM)