Giải Lê Quý Đôn: Hướng dẫn cách làm bài môn ngữ văn

Hoàng Tử Bé, một nhân vật trong veo, quen thuộc với người yêu sách, trên bước đường đi tìm bản thân, đã học được một điều: Người ta chỉ nhìn thấy thật rõ ràng bằng trái tim. Cái cốt yếu thì con mắt không nhìn thấy.

Quả thật, chỉ có trái tim diệu kỳ mới có thể nhìn thấy được những kỳ diệu của yêu thương. Và cũng chỉ có trái tim mới lan tỏa được những yêu thương ấy. Viết văn bằng một trái tim yêu là một chủ đề khơi gợi mạch nguồn cảm xúc.

Các em hãy ngồi xuống đây, lắng nghe một câu chuyện cổ tích về tình bạn giữa đời thường. Suốt 10 năm trời Minh Hiếu cõng Tất Minh đi học, cả hai trở thành học sinh giỏi cấp tỉnh và thi tốt nghiệp trên 28 điểm, vào top 5 thí sinh có số điểm thi tốt nghiệp cao nhất trường THPT Triệu Sơn 5, Thanh Hóa (kỳ thi năm học 2020-2021).

Câu chuyện của Minh và Hiếu là câu chuyện về một tình bạn cao đẹp không vụ lợi, và cả ý chí nghị lực mang tên Nguyễn Tất Minh. Câu chuyện mang thông điệp “Vạn sự đều có khởi đầu và kết thúc, chỉ có tình bạn là bên nhau mãi mãi”.

Câu chuyện tuyệt đẹp “Dù cõng bạn cả đời, mình cũng sẵn sàng” có lẽ sẽ giúp em bắt đầu hành trình “Viết văn bằng một trái tim yêu”.

Các em khối 6, 7 thân mến!

Qua câu chuyện, có lẽ em hiểu được sự thiêng liêng của tình bạn, hiểu được sự quý giá của một người bạn chân thành. Bạn là người luôn lắng nghe, hiểu cả những gì ta chưa nói thành lời. Bạn là người luôn tin tưởng, khích lệ mỗi khi ta gặp khó khăn. Bạn là người khi ở cạnh họ, ta muốn trở thành phiên bản tốt hơn.

Hãy để trái tim yêu viết lên thành một bài thơ ca ngợi tình bạn. Lục bát là thể thơ độc đáo của văn học Việt Nam, rất phổ biến trong đời sống. Đúng như tên gọi, một cặp câu thơ cơ bản gồm một câu lục - 6 âm tiết và một câu bát - 8 âm tiết, phối vần với nhau; luật thơ giản dị mà chứa đựng muôn vàn sắc thái tình cảm.

Hãy để trái tim yêu kể về một tình bạn mà em biết. Đó có thể là câu chuyện của chính em, chân thực và giàu cảm xúc; cũng có thể là câu chuyện của người khác, giúp em nhận ra muốn có bạn tốt thì chính mình phải là người bạn tốt.

Hãy để trái tim yêu bày tỏ lòng trân trọng, biết ơn của em với một người bạn mà em yêu quý. Yêu thương được cất thành lời sẽ trở thành một thứ âm nhạc ngân nga, êm dịu, có tác dụng chữa lành, vỗ về những tâm hồn mong manh, nhạy cảm, tổn thương; yêu thương được cất thành lời sẽ là mối dây kết chặt tình cảm bạn bè thân quý.

Và ta sẽ thấy, “Vạn sự đều có khởi đầu và kết thúc, chỉ có tình bạn là bên nhau mãi mãi”.

Cách em khối lớp 8,lớp 9 thân mến!

Tình bạn đẹp giữa Minh Hiếu và Tất Minh có lẽ cũng giúp em hiểu được phần nào “Hạnh phúc là gì?”. Với Minh Hiếu, hạnh phúc là giúp được bạn cùng học hành, cùng tiến bộ; với Tất Minh, hạnh phúc là có người bạn thân cùng vượt qua nghịch cảnh để trở thành một phiên bản tốt nhất của chính mình.

Hãy để trái tim yêu viết về hạnh phúc trong suy nghĩ của em. Với kiểu bài nghị luận, việc đầu tiên, rất quan trọng: em phải xác định rõ quan điểm trước vấn đề được đặt ra.

Nếu cho rằng chỉ có vật chất mới làm cho con người hạnh phúc, để rồi mải ngó nghiêng, nhìn xem người xung quanh có gì, rồi chạy theo tìm kiếm, bắt chước, ganh đua, rồi biến mình thành một bản sao vô vị... liệu đó có phải là hạnh phúc?

Hay hạnh phúc nằm ngay bên trong chúng ta, do chúng ta lựa chọn, do chúng ta tạo ra, là bữa ăn bạn thấy ngon, là gặp người bạn thấy nhớ!

Trong quyển Hạnh phúc do bạn lựa chọn, tác giả Sean Lim đã đưa ra ý kiến của mình rằng: Hạnh phúc là do mình tự lựa chọn. Ông hài hước: Khi cuộc đời ném vào mặt bạn quả cam, hãy làm nước cam ép. Nếu đó là quả chanh, hãy vắt làm nước chanh. Còn nếu thấy một quả sầu riêng, thì hãy né đi. Né thật nhanh vào.

Tác giả cũng đưa ra thông điệp “Bạn xứng đáng hạnh phúc ngay từ giây phút này!” Bản thân được hạnh phúc, ta sẽ có hạnh phúc để sẻ chia cho mọi người!

Trái tim yêu kể với em rằng, khi xưa những con yêu tinh muốn hãm hại loài người. Chúng bèn đem giấu hạnh phúc vào nơi khó tìm nhất - trái tim con người. Bởi chúng biết rằng con người vẫn loay hoay kiếm tìm hạnh phúc mà không biết rằng hạnh phúc ở ngay trong mỗi chúng ta.

Trái tim yêu lại kể câu chuyện nhiều năm trước có người đi tìm hạnh phúc. Người đó miệt mài đi không ngừng nghỉ, mặc cho sỏi đá rơi vào trong giày gây đau đớn.

Đến lúc không chịu được nữa, anh ta dừng lại, cởi giày để bỏ sỏi ra ngoài. Lúc này anh ta mới nhận ra con đường đầy hoa và ngập nắng. Niềm hạnh phúc trào dâng trong con người. Hóa ra hạnh phúc là một hành trình, không phải là đích đến!

Trái tim yêu kể với em về những ngày chưa xa, khi thành phố chúng ta phải đương đầu với đại dịch Covid-19, hành trình đi tìm hạnh phúc bé nhỏ là được đến trường không dễ dàng, nhưng lúc đó, các em không cô đơn, các em có gia đình, bạn bè, thầy cô cùng đồng hành.

Để rồi khi thật sự được quay trở về với trường lớp, em nhận ra nhiều điều về hạnh phúc. Em hãy đem vào câu chuyện của mình những trải nghiệm, những cảm thông, thấu hiểu, những điều quan trọng mà chỉ có trái tim mới nhận ra!

Những gì xuất phát từ trái tim sẽ chạm được đến trái tim. Hãy mở mắt ngắm nhìn vẻ đẹp thế giới xung quanh, hãy mở lòng đón nhận những kỳ quan của cuộc đời, hãy mở tâm cho những người yêu thương bạn, hãy luôn là chính mình và hãy để trái tim yêu cất lên tiếng hát!

Cô PHẠM VIỆT HƯƠNG (Tổ Ngữ Văn Trường THCS Minh Đức, quận 1)