Sáng tạo clip với AI - kỳ 2: Để bản thân không trở thành 'tư liệu' của AI

Lợi dụng hình ảnh người khác trục lợi

Mới đây trên fanpage của mình, vợ chồng đạo diễn Lý Hải - Minh Hà đã đăng bài cảnh báo AI giả mạo Lý Hải kêu gọi chơi cờ bạc, lừa đảo tuyển dụng. Trên Facebook, nhà sản xuất Minh Hà chia sẻ: “Cả nhà ơi, mình vừa được gửi clip AI giả mạo anh Lý Hải. Nó quá thật, giả luôn giọng nói, mọi người hết sức cẩn thận nha”.

Bạn Văn Cao (TP.HCM) cho biết: “Mình cũng bị một page có tên Lý Hải Minh Hà Family nhắn tin mời chơi game. Họ có cả clip anh Lý Hải mặc áo trắng nói chuyện với nội dung giới thiệu thông tin về một trò chơi”.

Ngoài lừa đảo, để câu view, nhiều người không ngại dùng AI làm clip có nội dung gay cấn. Bạn Nguyễn Thắng (Đồng Tháp) chia sẻ: “Gần đây mình bị “lừa” khi xem clip sư tử tha mạng cho một người đang ngủ trên đường phố. 

Vụ việc được cho là diễn ra tại bang Gujarat, Ấn Độ. Sau đó đọc báo mình mới biết đó là clip do AI can thiệp. Rất nhiều người cũng bị lừa giống mình, góp phần tăng view cho clip”.

Theo tiến sĩ Phạm Văn Hậu (giám đốc Trung tâm An ninh mạng - Đại học Quốc gia TP.HCM), với tốc độ phát triển của AI, đặc biệt là sự ra đời của VEO 3 gần đây, việc phân biệt clip thật hay giả ngày càng khó khăn, nhưng vẫn có những dấu hiệu để bạn kiểm tra, tránh bị lừa đảo.

Đầu tiên, bạn kiểm tra sự bất thường về hình ảnh như ánh mắt vô hồn, không có chiều sâu.

Răng, tóc, tai là các chi tiết khó để AI tạo ra hoàn hảo. Răng không đều, tai méo mó, tóc trông như một khối thiếu tự nhiên.

Bàn tay và ngón tay vẫn là điểm yếu của AI khi các ngón tay có số lượng bất thường, hình dáng kỳ lạ.

Biểu cảm khuôn mặt không tự nhiên, cứng nhắc. Hậu cảnh bị mờ, méo mó, có các chi tiết lặp lại bất thường. Ánh sáng và bóng đổ không nhất quán, trông giả tạo. Các chi tiết nhỏ như nốt ruồi, phụ kiện có thể xuất hiện biến mất hoặc thay đổi vị trí.

Kiểm tra sự bất thường về âm thanh như giọng nói nghe quá hoàn hảo, thiếu đi sự biến đổi tự nhiên trong ngữ điệu và cảm xúc. Miệng của nhân vật có thể không khớp hoàn toàn với lời nói. Âm thanh môi trường bị thiếu hoặc không khớp với cảnh quay.

Ngoài ra, bạn cũng có thể kiểm tra bối cảnh và nguồn gốc xem ai là người đăng tải clip này, có đáng tin không? Clip quá sốc, quá khó tin vậy các kênh truyền thông lớn có đưa tin không? Sử dụng các công cụ tìm kiếm hình ảnh/video như Google Image Search để kiểm tra nguồn gốc clip đó.

Khi bạn là nhân vật trong AI

Chưa dừng lại ở đó, tuy không sử dụng AI để làm clip, không bị các clip AI lừa đảo, nhưng đôi khi chính bạn cũng là “nạn nhân” của AI vì phát hiện nhân vật trong clip có giọng nói, gương mặt giống mình nhưng có hành động, phát ngôn thiếu chuẩn mực.

Bạn Hạ Chi (TP.HCM) chia sẻ: “Mình rất thích coi clip của VEO 3 vì nội dung sáng tạo, câu chuyện lạ. Nhưng nhiều lần mình phát hiện giọng nói, gương mặt của nhân vật trong clip giống Diva Cát Thy, một hiện tượng mạng nổi tiếng”.

Nói về lý do này, tiến sĩ Phạm Văn Hậu cho biết: “Hiện nay, nhiều mô hình AI tiên tiến dễ dàng làm video với cử chỉ và giọng nói giống một người nào đó dựa trên lượng thông tin rất ít về người đó. Đó có thể là một tấm ảnh, đoạn clip ngắn có giọng nói của “nạn nhân”.

Các thông tin này lại rất dễ dàng có được từ nhiều nguồn, nhất là các trang mạng xã hội của họ”. Ngoài ra, nhiều bạn còn cảm thấy thích thú, sẵn sàng cung cấp dữ liệu của mình để xem bản thân trong phiên bản AI sẽ thú vị ra sao.

Tuy nhiên, anh Hậu cảnh báo, việc AI sử dụng gương mặt, giọng nói của bạn có thể dẫn đến rủi ro như bị lợi dụng để tạo ra tin giả. Mạo danh, bôi nhọ danh dự, hoặc lan truyền các thông điệp sai lệch dẫn đến xâm phạm quyền riêng tư, hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến chính trị, xã hội, kinh tế và nhiều tác hại khác.

Tiếp theo là rủi ro pháp lý, tùy thuộc vào nội dung và mục đích sử dụng của clip AI, việc này có thể dẫn đến các vụ kiện liên quan đến bản quyền hình ảnh, quyền riêng tư, hoặc thậm chí là phỉ báng, gây rối trật tự công cộng.

Vậy cần làm gì để tránh phiền phức, ảnh hưởng từ các clip AI giống mình? Theo tiến sĩ Phạm Văn Hậu, việc này tương đối phức tạp vì AI học từ dữ liệu công khai, nhưng bạn có thể thực hiện các bước sau để giảm thiểu rủi ro:

* Cẩn trọng với những gì mình chia sẻ lên mạng bằng cách hạn chế đăng tải quá nhiều hình ảnh, video, giọng nói cá nhân ở chế độ công khai trên mạng xã hội.

* Đảm bảo các tài khoản mạng xã hội của bạn được cài đặt quyền riêng tư cao nhất có thể, giới hạn người xem nội dung của bạn.

* Nếu có thể, hãy xem xét xóa bỏ những nội dung cũ không còn phù hợp hoặc không cần thiết trên internet.

* Thỉnh thoảng tìm kiếm tên, hình ảnh của mình trên các công cụ tìm kiếm để xem có nội dung bất thường nào xuất hiện không.

* Cập nhật kiến thức về công nghệ AI, cách thức hoạt động của các mô hình để hiểu rõ hơn về rủi ro.

“Việc giáo dục về truyền thông số và kỹ năng phân tích thông tin đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Chúng ta cần khuyến khích mọi người trở thành những người tiêu thụ thông tin thông thái và có trách nhiệm”, anh Hậu chia sẻ.

Cảm ơn tiến sĩ Phạm Văn Hậu (giám đốc Trung tâm An ninh mạng - ĐHQG TP.HCM) đã tư vấn chuyên môn cho bài viết..