Đầu tư cho thiếu nhi là đầu tư cho sự bền vững của tổ chức Đoàn và tương lai của Thành phố mang tên Bác

Nhân Đại hội Đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh TP.HCM lần thứ 1, nhiệm kỳ 2025-2030, Mực Tím đã có cuộc trò chuyện với chị Trịnh Thị Hiền Trân (Phó bí thư Thành Đoàn, Chủ tịch Hội đồng Đội TP.HCM) xung quanh hoạt động "Tự hào Đội viên, vững tiến lên Đoàn".

Nhiều nét mới trong công tác Đội và phong trào thiếu nhi

* Trong nhiệm kỳ vừa qua, các phong trào Đội, hoạt động thiếu nhi đã chuyển mình ra sao để thực sự trở thành môi trường rèn luyện bản lĩnh cho các em trước khi đứng vào hàng ngũ của Đoàn, thưa chị?

- Cùng với việc học tập trong trường học, hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi là môi trường giúp đội viên, thiếu nhi được giáo dục, bồi đắp lý tưởng cách mạng, đạo đức, xây dựng lối sống văn hóa.

Các em được gặp gỡ, tiếp xúc với nhiều thầy cô bạn bè; được trang bị các kỹ năng thực hành xã hội cần thiết ở từng độ tuổi. Ngoài ra, còn được rèn luyện tác phong, kỷ luật, giữ gìn nền nếp sinh hoạt trong môi trường tập thể, phát huy tính tự quản và sự tham gia vào các vấn đề trẻ em.

Các em cũng có thêm điều kiện để tìm hiểu, khám phá về thế giới xung quanh, được trải nghiệm thực tế và có thêm nhiều bài học cuộc sống.

Với mục tiêu, ý nghĩa đó, trong giai đoạn 2022 - 2025 vừa qua, công tác Đội tại TP.HCM tiếp tục tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ phụ trách Đội, chỉ huy Đội gương mẫu, bản lĩnh, có tư duy đổi mới, sáng tạo; nắm bắt được những thay đổi nhanh chóng các mặt đời sống xã hội để chủ động linh hoạt trong tiếp thu những kiến thức, kỹ năng mới, ứng dụng vào quá trình thiết kế hoạt động Đội tại cơ sở.

Bên cạnh đó, nhiều khung chương trình, nội dung định hướng và công cụ tổ chức hoạt động đã được cấp Thành ban hành thống nhất đồng bộ để cả Thành phố triển khai thực hiện, thi đua.

Nhiều nội dung mới đã được tổ chức Đội cụ thể trong hoạt động phong trào như kỹ năng số, kỹ năng chăm sóc sức khỏe tâm thần, các hoạt động "Phụ huynh - Bạn đồng hành cùng con"…

* Chị đánh giá như thế nào về lực lượng mà tổ chức Đội đã chuẩn bị để Tiến bước lên Đoàn? Đặc biệt là đội ngũ Chỉ huy Đội giỏi - những người sẽ là thủ lĩnh thanh niên trong giai đoạn mới?

- Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh là lực lượng nòng cốt trong phong trào thiếu nhi, trường học giáo dục thiếu nhi trong và ngoài nhà trường, đồng thời là đội dự bị, nguồn bổ sung cho Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

Từ thực tiễn phong trào của tổ chức Đội, định hướng thiếu nhi làm theo 5 điều Bác Hồ dạy, đông đảo các em đội viên, thiếu nhi Thành phố đã được rèn luyện bồi đắp lòng yêu nước, tự hào dân tộc, có ý chí trong học tập, rèn luyện, được trang bị nhiều kỹ năng thực hành xã hội cần thiết trong tình hình mới.

Các em cũng được tạo điều kiện tham gia tích cực, chủ động vào các vấn đề trẻ em, đóng góp xây dựng trường học, đội nhóm nơi đang học tập, sinh hoạt, cũng chính là đóng góp cho sự phát triển chung của Thành phố.

Đặc biệt trong thời gian qua, hoạt động phong trào của Đội chú trọng công tác giáo dục thiếu nhi về lòng nhân ái, tình yêu thương gia đình, quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc, giới thiệu giúp các em tìm hiểu về Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

Tự hào đội viên, vững tiến lên Đoàn

* Hiện nay, công tác phối hợp, bàn giao, tiếp nhận đội viên trưởng thành giữa các liên đội bậc THCS với các Đoàn trường THPT có những điểm mới đột phá nào, thưa chị?

- Từ trước đến nay, Ban Thường vụ Thành Đoàn, Hội đồng Đội Thành phố luôn xác định "Xây dựng Đội là xây dựng Đoàn trước một bước". Trong đó, công tác bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ Đoàn học sinh THPT từ lực lượng chỉ huy Đội, đội viên nòng cốt trưởng thành được thực hiện thường xuyên, đa dạng phương thức.

Các em đã được rèn luyện, nuôi dưỡng, tiếp xúc sớm với các hoạt động phong trào, có kỹ năng điều hành, tự quản. Do đó, các em có nhiều lợi thế khi tiếp tục tham gia hoạt động Đoàn.

Tuy nhiên, trước đây cũng có lúc chúng ta chưa chú trọng việc bàn giao, chuyển tiếp lực lượng này lên Đoàn, chủ yếu để các em tự tìm hiểu về môi trường và phương pháp hoạt động tại môi trường mới của tổ chức Đoàn.

Việc này dẫn đến một số em chưa kịp thời thích nghi với những khác biệt trong cách thức tổ chức, phương thức hoạt động và thay đổi môi trường học tập.

Thấy được hạn chế này, trong những năm qua, bên cạnh nhiều việc đã thực hiện thường xuyên trước, Thành Đoàn - Hội đồng Đội Thành phố tổ chức các hoạt động trực tiếp gặp gỡ, động viên, hướng dẫn chỉ huy Đội, đội viên nòng cốt trưởng thành trúng tuyển các trường THPT trên địa bàn.

Ngoài ra, nhiều buổi sinh hoạt Đội đã sớm trang bị các kỹ năng cần thiết của cán bộ Đoàn học sinh THPT, chỉ rõ sự khác biệt về vai trò của các em, sự khác biệt về cách thức hoạt động của 02 tổ chức Đoàn - Đội để các em chuẩn bị về mặt tâm lý và chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết.

Bên cạnh đó, Thành Đoàn - Hội đồng Đội Thành phố tăng cường các hoạt động "Tiếp nối - Truyền lửa" trong các Liên hoan, hội thi, chương trình tập huấn của chỉ huy Đội để kết nối các thế hệ cán bộ Đoàn học sinh THPT, đại học, học viện, cao đẳng trưởng thành từ lực lượng chỉ huy Đội, đội viên nòng cốt trưởng thành gặp gỡ, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn.

Qua đó, các hoạt động, chương trình hun đúc niềm tự hào là chỉ huy Đội và quyết tâm phấn đấu trở thành Đoàn viên TNCS Hồ Chí Minh, trở thành cán bộ Đoàn trong tương lai.

Đa số các em chỉ huy Đội đều có sự luyến tiếc khi phải chia tay tổ chức Đội. Hội đồng Đội Thành phố đã giúp các em hiểu rõ vai trò Đoàn là người phụ trách Đội, Đội lại là nguồn dự bị của Đoàn. Từ đó động viên các em tiếp tục tích cực tham gia hoạt động Đoàn, đồng thời trong vai trò cán bộ Đoàn có thể tiếp tục gắn bó, đồng hành, hỗ trợ các thầy cô phụ trách dìu dắt, hướng dẫn các bạn chỉ huy Đội.

Nhờ gắn bó không chỉ bằng tình cảm mà còn phát huy tốt năng lực, sở trường của các bạn chỉ huy Đội mà trong nhiều năm qua, đội ngũ chỉ huy Đội Thành phố đã "tự hào đội viên, vững tiến lên Đoàn". Góp phần phát triển lực lượng đông đảo cán bộ cho tổ chức Đoàn.

Nâng cao chất lượng công tác Đoàn và phong trào thanh niên đặc biệt là khu vực trường học bằng chính sự đóng góp từ cảm xúc và thực tiễn phong trào ở môi trường hoạt động Đội.

Ngay trong năm học này, có nhiều cán bộ Đoàn chủ chốt (bí thư, phó bí thư, ủy viên ban thường vụ) các trường THPT là các bạn chỉ huy Đội trưởng thành.

Trang bị 'kháng thể số' cho thiếu nhi

* Thành phố chúng ta đang hướng đến đô thị thông minh và chuyển đổi số, Hội đồng Đội đã làm gì để trang bị kỹ năng số cho đội viên, giúp các em không chỉ giỏi kỹ năng mà còn có "kháng thể số" mạnh mẽ khi bước vào tuổi Đoàn?

- Kỹ năng số là một nhóm kỹ năng cực kỳ quan trọng và cần thiết đối với việc học tập, sinh hoạt hàng ngày của các em thiếu nhi trong bối cảnh hiện nay. Bản thân các em cũng có nhiều điều kiện tiếp xúc và sử dụng các thiết bị điện tử thông tin, tham gia vào quá trình số hóa.

Các hoạt động Đội cũng chú ý trang bị kỹ năng để các em tự bảo vệ thông tin cá nhân, tương tác lành mạnh và tích cực trên không gian mạng; phòng chống bạo lực trên không gian mạng.

Tùy đối tượng, mục đích của từng hoạt động, tổ chức Đội đã sử dụng đa dạng các hình thức truyền thống và hiện đại đan xen, tăng tính tương tác cao.

Sử dụng mạng xã hội, các nền tảng số để số hóa thông tin, dữ liệu, tổ chức các hoạt động Đội như "Không gian trực tuyến Bác Hồ với thiếu nhi".

Sinh hoạt chi đội, tuyên truyền các kỹ năng phòng, chống tai nạn, thương tích, đuối nước, xâm hại trẻ em, tập huấn các kỹ năng sinh hoạt tập thể thông qua nền tảng số, mạng xã hội, từ đó giúp các em có thêm nhiều kiến thức, kỹ năng để hoàn thiện bản thân mình hơn.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn là khi các em tham gia các hoạt động trên môi trường mạng, các em cần được trang bị "kháng thể số" để biết kiểm chứng nguồn, biết đặt câu hỏi "ai viết, để làm gì, số liệu ở đâu".

Quan trọng nhất là các em biết dừng lại trước khi nhấn nút chia sẻ. Các hoạt động, chương trình mong muốn giúp các em có đủ tri thức, bản lĩnh và kỹ năng để phản ứng và miễn dịch với thông tin xấu độc.

Để làm được điều này, Hội đồng Đội Thành phố đã tổ chức các hoạt động, chương trình, sân chơi lành mạnh, các diễn đàn "Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên không gian mạng", định hướng và triển khai đến từng liên đội để đảm bảo việc đồng hành, rèn kỹ năng số, tư duy phản biện, năng lực chọn lọc thông tin và cung cấp những công cụ phòng vệ trước tin giả đối với các em thiếu nhi, đội viên.

* Bước vào nhiệm kỳ mới (2025 - 2030), Hội đồng Đội Thành phố đặt ra mục tiêu gì để nâng tầm vị thế của tổ chức Đội trong hệ thống các tổ chức chính trị - xã hội của Thành phố mang tên Bác?

- Tổ chức Đội là đội dự bị của Đoàn, thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng thế hệ thiếu nhi đáp ứng yêu cầu tình hình mới. Trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng, Hội đồng Đội Thành phố cũng định hướng việc đổi mới các hoạt động theo hướng sáng tạo, thiết thực, ứng dụng công nghệ số.

Tập trung tạo môi trường giáo dục và phát triển toàn diện thiếu nhi, xây dựng tổ chức Đội vững mạnh và phát huy vai trò nòng cốt trong phong trào thanh thiếu nhi, gắn liền với mục tiêu phát triển chung của thành phố.

Đặc biệt, Hội đồng Đội Thành phố mong muốn góp phần tăng các chỉ số phát triển con người và nâng cao chất lượng sống của người dân, xây dựng Thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình.

* Thông điệp tâm huyết nhất mà chị muốn gửi gắm đến Đại hội Đoàn TNCS Hồ Chí Minh TP.HCM lần thứ I về sứ mệnh "Dẫn dắt thiếu niên, nhi đồng" của tổ chức Đoàn là gì?

- Đầu tư cho thiếu nhi là đầu tư cho sự bền vững của tổ chức Đoàn và tương lai của Thành phố mang tên Bác. Hãy để Đoàn không chỉ là người dẫn dắt, mà là người bạn đồng hành truyền cảm hứng, trao cơ hội và kiến tạo không gian để mỗi em thiếu nhi, đội viên đều tự tin làm chủ trong kỷ nguyên số.

Để hiện thực hóa thông điệp này, tôi mong muốn đại hội cùng nhìn nhận 3 trụ cột cốt lõi trong sứ mệnh dẫn dắt của Đoàn: Thấu hiểu – Định hướng – Trao quyền.

Thấu hiểu: Sứ mệnh của Đoàn không chỉ là dạy các em làm gì, mà là lắng nghe xem các em cần gì và muốn gì, từ đó thiết kế, xây dựng và tổ chức những hoạt động đúng sở thích, mong muốn của các em nhưng vẫn đảm bảo tính giáo dục.

Định hướng: Trong thời đại mới, xu hướng số hóa là tất yếu, Đoàn cần là lực lượng dẫn dắt thiếu nhi sử dụng hiệu quả công nghệ, tương tác an toàn, sáng tạo và lành mạnh trên không gian mạng thông qua việc định hướng và giúp các em có "sức đề kháng" trước những thông tin xấu độc, tìm hiểu có chọn lọc và suy nghĩ trước khi chia sẻ.

Trao quyền: tin tưởng và trao quyền nhiều hơn cho đội ngũ Chỉ huy Đội, phát huy quyền tham gia của các em để các em thật sự là chủ thể của phong trào. Khi đó, các em sẽ được tự mình tổ chức, tự mình hiến kế, tự mình trải nghiệm những "Kế hoạch nhỏ" của mình. Tổ chức Đoàn cần tập trung tham mưu cơ chế, chính sách, thiết chế phù hợp và tạo điều kiện để đảm bảo cơ sở vật chất cho hoạt động Đội.

* Cảm ơn chị đã dành thời gian để trò chuyện với Mực Tím. Chúc Thành Đoàn - Hội đồng Đội Thành phố sẽ có nhiều hoạt động, phong trào Đoàn - Đội thiết thực, sáng tạo và sớm đạt được nhiều mục tiêu đã đề ra.

Năm học 2025 - 2026, tính đến 15-9-2025, TP.HCM có 1.210 chỉ huy Đội, đội viên nòng cốt tiêu biểu từ 478 trường Trung học cơ sở được bàn giao danh sách, giới thiệu cho các Đoàn trường Trung học phổ thông, Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn Thành phố với mục đích phát huy và tạo nguồn cán bộ Đoàn từ Chỉ huy Đội, khẳng định phương châm “Xây dựng Đội là xây dựng Đoàn trước một bước”, từ đó góp phần thực hiện tốt công tác xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ngày càng vững mạnh.