Nữ sinh Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm hô biến rơm thành giấy

Cảm hứng đến từ khung cảnh quen thuộc

Ý tưởng biến rơm rạ thành giấy khởi nguồn từ buổi trò chuyện của hai bạn Lê Thanh Ngân (lớp 11 chuyên Tin) và Phạm An Nhiên (lớp 11 chuyên Lý), cùng học Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm (Đà Nẵng) về thực trạng đốt rơm sau mùa gặt - thói quen lâu đời nhưng làm giảm chất lượng đất, gây ô nhiễm không khí và lãng phí tài nguyên.

Từ những trăn trở ấy, hai bạn đã bắt tay vào nghiên cứu. Nhận thấy rơm chứa hàm lượng cellulose cao - yếu tố cốt lõi để sản xuất giấy, các bạn khảo sát thực tế, tìm hiểu quy trình sản xuất và thị trường tiêu thụ.

Nhóm bắt đầu thu gom rơm từ các cánh đồng quê, xử lý thủ công, và cho ra những tấm giấy đầu tiên.

Dưới điều kiện thủ công hoàn toàn, rơm được làm sạch, tách sợi, nghiền, phơi và tạo khuôn giấy. Tuy nhiên, thành phẩm ban đầu vẫn còn thô ráp, màu sắc không đồng đều, dễ rách và khó ứng dụng.

Để khắc phục, hai bạn mời thêm bạn Trần Nhã Linh (lớp 11 chuyên Sinh) cùng tham gia. Từ ba người, nhóm dần hoàn thiện hơn về chuyên môn lẫn cách làm. Sau nhiều lần thử nghiệm và điều chỉnh, nhóm đã hoàn thiện lại quy trình gồm 3 bước chính.

Đầu tiên là làm sạch và xử lý nguyên liệu rơm để loại bỏ tạp chất. Tiếp theo là nghiền và lọc sợi cellulose, trong đó việc điều chỉnh tỷ lệ nguyên liệu, thời gian xử lý và kỹ thuật dàn khuôn quyết định độ mịn và độ bền của giấy.

Cuối cùng là công đoạn sấy và tạo hình, đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo để giấy không bị cong vênh và có độ đều màu.

Một bước tiến đáng chú ý là việc cả nhóm nghiên cứu lớp phủ sinh học chống thấm từ màng chitosan - chiết xuất từ vỏ tôm, giúp giấy có độ bền cao, chống nước, phân hủy sinh học tự nhiên và vẫn giữ được sự thân thiện với môi trường.

Ngay từ khi hoàn thành những sản phẩm đầu tiên, nhóm đã tích cực sử dụng, đưa giấy rơm vào đời sống thường nhật của chính mình như làm bao lì xì, thiệp sinh nhật, túi quà handmade...

Đồng thời, sản phẩm được các bạn mang đi triển lãm tại các sự kiện địa phương để lan tỏa thông điệp sống xanh.

Tận dụng đồ dùng ở nhà để làm thí nghiệm

Một trong những thách thức lớn nhất mà cả ba gặp phải chính là việc xử lý nguyên liệu rơm. Loại vật liệu này thô, cứng, chứa nhiều lignin nên rất khó phân rã và khó kết dính.

Có những hôm cả nhóm mất hơn 10 tiếng chỉ để thử phối trộn nguyên liệu, nhưng kết quả vẫn chỉ là những tấm giấy dễ rách, nhanh ẩm mốc.

Thay vì bỏ cuộc, các thành viên coi đó là cơ hội để hiểu sâu hơn về từng loại chất kết dính, đồng thời kiên trì điều chỉnh tỉ lệ phối trộn, quy trình nấu, ép và xử lý bề mặt.

Khó khăn kỹ thuật còn đi kèm với hạn chế về thiết bị và kinh phí. Không có máy móc hiện đại hỗ trợ, các bạn buộc phải làm mọi thứ hoàn toàn thủ công từ xử lý rơm, làm khuôn đến tạo hình giấy bằng cách tận dụng vật liệu sẵn có ở nhà như máy xay sinh tố, máy sấy tóc, nồi...

Quá trình này tuy làm chậm tiến độ, nhưng lại giúp các bạn hiểu rõ bản chất của từng công đoạn, từ đó chủ động cải tiến kỹ thuật khi cần thiết.

Bên cạnh đó, những tờ giấy cũng được nhóm giữ lại hoàn toàn mùi rơm tự nhiên vì chính hương thơm ấy là điểm độc đáo, gợi nhớ quê nhà. Trong vòng 3 tháng, nhóm đã miệt mài triển khai dự án với cường độ cao, liên tục thử nghiệm và cải tiến công thức.

Đến nay, các bạn đã hoàn thiện quy trình sản xuất giấy rơm có độ bền cao, khả năng chống thấm, tính thẩm mỹ tốt và đặc biệt là thân thiện với môi trường.

Dự án của các bạn đã giành giải Nhất tại cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp học sinh trung học do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Nam (cũ) tổ chức vào năm 2024. 

Năm 2025, dự án tiếp tục đoạt giải khuyến khích trong cuộc thi Tìm kiếm tài năng khởi nghiệp xứ Quảng.