Trải nghiệm làm hoa giấy Thanh Tiên và xếp hộp bánh ngũ sắc

Tại workshop, các bạn được chị Phan Thị Thùy Trang (đồng sáng lập Legend of Hue, đơn vị chuyên sáng tạo nội dung về văn hóa truyền thống Huế) chia sẻ về lịch sử, ý nghĩa và hướng dẫn cách làm hoa giấy Thanh Tiên, hộp bánh ngũ sắc.

Hộp bánh ngũ sắc

Theo chị Thùy Trang, hộp bánh ngũ sắc (hay còn gọi là bánh Pháp Lam) chứa các loại bánh truyền thống như bánh in, bánh bó, bánh phục linh. Tên gọi này xuất phát từ việc hộp bánh có màu sắc rực rỡ, tương đồng với nghệ thuật Pháp Lam.

Hộp bánh được ghép từ sáu mảnh giấy với sáu màu khác nhau, từng phổ biến rộng rãi vào thời Nguyễn.

Có giai thoại kể rằng loại bánh này được dùng để dâng vua. Sau một thời gian thất truyền, gần đây hậu duệ các gia đình xưa từng làm trong cung đã phục dựng lại món bánh và nghệ thuật gấp hộp giấy dựa trên lời kể của bậc cao niên.

Loại giấy sử dụng để gấp hộp là giấy mỏng, tương tự giấy làm đồ mã, nhuộm từ rau củ và màu tự nhiên. Làng Thanh Tiên (Huế) cũng là nơi cung cấp loại giấy này.

Cách làm là gấp từng mảnh giấy dài khoảng 20 cm thành 5 ô vuông, sau đó ghép thành hộp sáu mặt đều nhau. Vì giấy rất mỏng manh, người làm phải tỉ mỉ, cẩn thận.

Mỗi hộp bánh ngũ sắc là một phiên bản độc nhất, vì tùy vào cách sắp xếp màu sắc sẽ cho ra sản phẩm khác nhau.

Bạn Hải Anh chia sẻ: “Xếp hộp bánh đòi hỏi sự kiên nhẫn để hộp vuông đều, nhất là vì giấy rất mềm. Mình đang dự định đi Huế nên muốn tìm hiểu trước về văn hóa đặc trưng vùng đất này. Workshop đã giúp mình hiểu hơn về lý do người Huế luôn tỉ mỉ trong từng công đoạn”.

Hoa giấy Thanh Tiên

Hoa giấy Thanh Tiên là một sản phẩm thủ công truyền thống khác của Huế. Chị Thùy Trang kể về giai thoại, có một vị quan gốc làng Thanh Tiên đã dâng lên vua cành hoa giấy. Ông giải thích rằng ba bông hoa lớn đại diện cho “tam cương” (quân - thần, phụ - tử, phu - phụ) và năm bông hoa nhỏ đại diện cho “ngũ thường” (nhân, nghĩa, lễ, trí, tín) trong Nho giáo. Vua rất thích và truyền bá rộng rãi loại hoa này.

Ban đầu hoa giấy Thanh Tiên dùng cho việc thờ cúng, vòng đời của hoa là một năm, bắt đầu từ 23 tháng Chạp (ngày đưa ông Táo về trời) khi hoa cũ thay bằng hoa mới. Chất liệu giấy giúp hoa giữ màu lâu.

Chị Thùy Trang cho hay, hiện nay làng Thanh Tiên còn hơn 10 hộ làm nghề. Trước đây, hoa thường được làm từ 2-3 tháng gần Tết, nay được sản xuất quanh năm để phục vụ khách du lịch.

Tại workshop, các bạn trẻ được hướng dẫn cách kết một bông hoa hoàn chỉnh gồm lá, nụ hoa, ba bông lớn đặt theo trục chính (tam cương) và năm bông nhỏ xung quanh (ngũ thường). Màu sắc hoa không cố định, tùy sở thích và sự sáng tạo của người làm.

Bạn Phương Ngân thú nhận: “Ban đầu mình tham gia chỉ vì được bạn rủ, không tìm hiểu trước. Nhưng sau workshop, mình thật sự ấn tượng với văn hóa truyền thống. Giờ mình mới hiểu vì sao hoa phải có ba bông lớn, năm bông nhỏ. Việc kết hoa cũng thử thách vì phải làm sao cho các mối dây liền mạch”.