Cách tôi “định vị” bản thân qua mạng xã hội

Tôi hay gọi đó là khủng hoảng tuổi 21. Và rồi tôi tìm thấy cơ hội trao đổi sinh viên tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS) trên website của trường, một chương trình liên kết với trường tôi nhưng tại thời điểm đó chưa được phổ biến rộng rãi. Trải qua nhiều tháng liên hệ nhiều phòng, ban do chương trình còn khá mới, tôi nhận được thư chấp nhận được đài thọ trao đổi một học kì, và nhận ra tôi là sinh viên đầu tiên của trường tham gia chương trình này. Đó vừa là một trong những bước ngoặt cuộc đời tôi, mà cũng là một phép thử để trường tôi triển khai mạnh mẽ chương trình trao đổi này.

Sau 5 tháng “làm mới” bản thân trong một môi trường học thuật và sinh sống quốc tế, đa văn hóa, tôi gần như biết được mình sẽ làm gì. Từ một cộng tác viên báo chí ở mảng giáo dục, giới trẻ, tôi thử sức ở vị trí đa nhiệm (viết, chụp ảnh, và quay phim) mảng quốc tế. Chuyến trao đổi còn làm tôi nghĩ đến tầm quan trọng của thông tin trong thời đại số. Tại thời điểm tôi đi trao đổi, thông tin về các cơ hội giao lưu quốc tế và kinh nghiệm không nhiều cũng như chưa phổ biến rộng rãi. Tôi đã nghĩ đến việc chia sẻ chúng từ năm 2017 bằng những bài đăng trên Facebook cá nhân, cùng với đó là tự mình tham gia các chương trình trao đổi, giao lưu quốc tế. Một phần vì tôi cảm thấy thích thú và học hỏi được nhiều, phần còn lại tôi muốn trải nghiệm và chia sẻ nó (có vẻ do cảm quan của một người trong ngành báo chí).

Tôi bắt đầu làm chiếc vlog đầu tiên vào năm 2017, chia sẻ công việc của tôi khi đi làm ở Malaysia. Tôi nhận thấy có rất nhiều bạn quan tâm về các chương trình giao lưu, học tập, và làm việc tại nước ngoài. Tôi vẫn duy trì việc làm vlog đến hiện nay khi đang du học Thạc sĩ tại Mỹ. Ngoài ra, trong một chuyến giao lưu năm 2018, tôi gặp một người bạn và chúng tôi cùng nhau sáng lập và quản lí trang Facebook và Instagram chia sẻ các chương trình quốc tế. Như vậy, từ những bài đăng trên Facebook cá nhân, tôi phát triển thành một trang và chia sẻ rộng hơn đến cộng đồng các bạn trẻ, vừa là cung cấp thông tin, vừa là khuyến khích các bạn tham gia vì nhiều lợi ích. Đến nay, dự án Global opportunities for Vietnamese của chúng tôi đã có gần 30.000 người theo dõi.

May mắn là những việc làm của tôi cũng được số đông quan tâm và chú ý. Nhiều cơ hội đã tìm đến tôi nhờ vào hai dự án, một cá nhân (kênh YouTube) và một cùng vận hành (trang Facebook, Instagram). Sau 5 năm, nhờ vào mạng xã hội và công nghệ, tôi cho rằng mình đã phần nào định vị được bản thân. Tôi nhớ những năm cấp 3, tôi từng bị một đề bài môn Ngữ văn ám ảnh với câu hỏi “Tôi là ai”, vì tôi không nghĩ ra được mình sẽ làm gì để trở nên có ích và (có thể) khác biệt, để thực sự gọi bản thân bằng một tên gọi phân biệt được với số đông. Nay, tôi có thể nói rằng, tôi vừa là một người làm báo vừa là một người vận hành các dự án cộng đồng, đặc biệt là thúc đẩy việc tham gia các chương trình quốc tế cho giới trẻ. Việc hiểu bản thân cũng khiến tôi dễ dàng hơn trong các bài luận viết cho các chương trình giao lưu, hay học bổng, thậm chí là khi nộp đơn học Thạc sĩ.

Trong những năm qua, tiếp xúc với vấn đề Thông hiểu truyền thông (Media Literacy), tôi cũng nung nấu một dự án về kiểm tra thông tin (Fact-checking). Khi sang Mỹ du học, tôi gặp được một cộng sự có cùng ý nghĩ và sáng lập dự án 1856AA, mà chúng tôi gọi là dự án cải thiện năng lực truyền thông tại Việt Nam, vừa kiểm tra thông tin vừa chia sẻ các nghiên cứu, lí thuyết về báo chí - truyền thông. Thông qua đó, chúng tôi còn mong muốn thúc đẩy việc nghiên cứu ở bậc Đại học, đặc biệt trong lĩnh vực báo chí - truyền thông.

Phải nói rằng với sức mạnh của thời đại số, tôi nhận thấy (1) giới trẻ có thể làm phần lớn điều họ muốn và dễ dàng định vị bản thân hơn, (2) điều này thúc đẩy việc tham gia các vấn đề xã hội từ số đông (civic engagement), tạo ra được nhiều diễn đàn với nhiều tiếng nói (public forum), và (3) từ đó, các vấn đề xã hội sẽ được quan tâm và giải quyết (nếu cần thiết). Không chỉ riêng dự án của tôi, mà hiện nay các bạn có thể thấy rất nhiều diễn đàn do giới trẻ lập ra cũng tạo được hiệu ứng rất tích cực và ý nghĩa. Nhiều cái tên lãnh đạo trẻ được biết đến trong thời gian qua cũng nhờ những dự án này. Như vậy, tôi khẳng định việc định vị bản thân trong thời đại số là cần thiết và có thể thực hiện nếu biết tận dụng lợi thế.

Tôi từng có hai buổi làm khách mời tại Đại học Văn Lang về vấn đề tương tự: xây dựng thương hiệu bản thân thông qua việc sáng tạo nội dung trên mạng xã hội, tập trung vào nền tảng YouTube và Facebook, tất nhiên là dựa vào kinh nghiệm của bản thân và một số kiến thức tôi được học. Tôi kết bài thuyết trình của mình với 3 ý. Một, các bạn trẻ nên biết mình muốn gì và thích gì. Chuyện này không ai có thể tư vấn, vì không ai hiểu bạn bằng bản thân. Hai, xã hội hay cộng đồng của bạn đang cần gì và điều đó có phù hợp với năng lực và sở thích của bạn không. “Bán điều người khác cần” luôn mang lại lợi ích và ảnh hưởng hơn, và nếu điều đó tiệm cận với khả năng của bạn, thì xin chúc mừng, đó có thể là con đường bạn sẽ đi. Cuối cùng, hãy triển khai nó bằng cách tận dụng những ứng dụng của kỉ nguyên số một cách hợp lí, ví dụ mạng xã hội, và cập nhật các tính năng mới nhất. Có nhiều người sử dụng mạng xã hội vì mục đích cá nhân, nhưng các nền tảng này mang lại nhiều hơn thế, ví dụ xây dựng thương hiệu bản thân.

Đơn cử, nếu bạn quan tâm và có kiến thức trong vấn đề môi trường, liệu bạn có nghĩ ra được cách này đó để định vị bản thân bằng điều này. Cũng không cần là một dự án cộng đồng, có thể đó chỉ là một dự án giải trí hoặc dựa trên sở thích bản thân. Vừa qua, một sản phẩm của người trẻ Việt được công ty LEGO giới thiệu trên Fanpage, với sự sáng tạo và thể hiện được nét văn hóa của người Việt. Tôi cho rằng, có nhiều cách để định vị bản thân trong thời đại số. Tôi (có thể) đã làm được, và các bạn cũng sẽ như thế. Chúc may mắn!

DIỆP UYÊN

(Đang theo học Thạc sĩ ngành Báo chí - Truyền thông tại Kansas State University)